Ян Матэйка

Ян Алёйзы Матэ́йка (па-польску: Jan Alojzy Matejko; 24 чэрвеня 1838 — 1 лістапада 1893) — польскі мастак.

Ян Матэйка
Ян Матэйка, аўтапартрэт
Дата нараджэньня	24 чэрвеня 1838(1838-06-24)[1][2][3]
Месца нараджэньня	Вольны горад Кракаў[4][3]
Дата сьмерці	1 лістапада 1893(1893-11-01)[5][6][1][…] (55 гадоў)
Месца сьмерці	Кракаў, Каралеўства Галіцыі і Лядамэрыі[d], Аўстра-Вугоршчына[4][3]
Месца пахаваньня	Ракавіцкія могілкі
Месца вучобы	Кракаўская акадэмія мастацтваў[d] (1858) Ягелонскі ўнівэрсытэт Мюнхэнская акадэмія мастацтваў[d] I агульнаадукацыйны ліцэй імя Барталамея Навадворскага[d]
Занятак	маляр, прафэсар унівэрсытэту
Навуковая сфэра	малярства, art of drawing[d] і адукацыя
Месца працы	Ягелонскі ўнівэрсытэт
Сябра ў	Сэрбская акадэмія навук і мастацтваў[d], Сэрбскае навуковае таварыства[d] і Кракаўскае навуковае таварыства[d][3]
Жанры	гістарычны жывапіс, партрэтнае маляваньне[d], анімалістычнае малярства[d] і рэлігійны жывапіс[d]
Пад уплывам	Вільгельм фон Каўльбах[d][7]
Узнагароды
Подпіс
Ян Матэйка ў Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся дзявятым з адзінаццаці дзяцей у сям’і Матэйкаў у Кракаве. Маці памерла рана, і старэйшы брат Францішак меў глыбокі ўплыў на адукацыю Яна Матэйкі. У 1852 годзе, калі яму было 14 гадоў, Матэйка пачаў навучацца ў Кракаўскай Акадэміі мастацтваў. Яго настаўнікамі былі сярод іншых Войцэх Карнэлі Сатлер (па-польску: Wojciech Korneli Sattler) і Ўладыслаў Лушкевіч (па-польску: Władysław Łuszczkiewicz). Яшчэ тады Ян Матэйка меў сур’ёзныя праблемы з вачамі, але, нягледзячы на гэта, лічыўся адным з самых таленавітых вучняў акадэміі. Пасьля заканчэньня акадэміі ў 1858 годзе Матэйка быў два гады вучнем Германа Абшутца (Hermann Anschütz) ў Мюнхене. З 1859 па 1860 гады мастак працаваў у Вене з Крысьціянам Рубенам (Christian Ruben), вярнуўся ў Кракаў і ў 1873 годзе заняў пасаду дырэктара Акадэміі мастацтваў. Яго творы купляў Зыгмунд Пуслоўскі.

У Матэйкі і яго жонкі Тэадоры было пяцёра дзяцей, самая малодшая дачка памерла неўзабаве пасьля нараджэньня.

Памёр у Кракаве.

Творы

нумар	назва	дата напісаньня	памеры	знаходзіцца	ілюстрацыя
1.	Станьчык	1862	120 × 88 см	Нацыянальны музэй у Варшаве
2.	Выступ Скаргі	1864	224 × 397 см	Каралеўскі замак у Варшаве
3.	Польшча — год 1863	1864? 1879	232 см	Музэй Чартарыйскіх у Кракаве
4.	Рэйтан	1866	282 × 487 см	Нацыянальны музэй у Варшаве
5.	Люблінская унія	1869	298 × 512 см	Любельскі музэй у Любліне
6.	Стэфан Баторы пад Псковам	1872	322 × 545 см	Каралеўскі замак у Варшаве
7.	Астраном Капернік, размаўляе з Богам	1873	225 × 315 см	Калегіюм новага Ягелонскага ўнівэрсытэту
8.	Усталяваньне звона Жыгімонта	1874	94 × 189 см	Нацыянальны музэй у Варшаве
9.	Сьмерць караля Пшэмысла II	1875		Galeria Nowoczesna w Zagrzebiu
10.	Бітва пад Грунвальдам	1878	426 × 987 см	Нацыянальны музэй у Варшаве
11.	Пруская дань	1880-82	388 × 875 см	Нацыянальны музэй у Кракаве
12.	Ян III Сабескі пад Wiedniem	1883		Ватыканскі музэй
13.	Wernyhora	1883-84	290 × 204 cm	Нацыянальны музэй у Кракаве
14.	Залажэньне акадэміі Любраньскага ў Познані	1886		Нацыянальны музэй у Познані
15.	Касьцюшка пад Рацлавіцамі	1888	450 × 890 см	Нацыянальны музэй у Кракаве
16.	цыкл Dzieje cywilizacji w Polsce	1888
17.	Прыход хрысьціянства	1889	79 × 120 см	Нацыянальны музэй у Варшаве
18.	Канстытуцыя 3 траўня	1891	247 × 446 см	Каралеўскі замак у Варшаве

Крыніцы

1. Jan Matejko // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
2. Архіў прыгожых мастацтваў — 2003.
3. http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/matejko-jan/
4. Матейко Ян // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
5. Jan Matejko (нід.)
6. Jan Matejko // Benezit Dictionary of Artists (анг.) — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
7. https://culture.pl/en/artist/jan-matejko

Вонкавыя спасылкі

• Матэйка (Jan Matejko) Ян Алазій (1838—1893)
• Біяграфія і галерэя прац (пол.)