Тэрэспаль

Тэрэспаль^[1][2], Тарэспаль^[3] — места ў Польшчы, на рацэ Бугу. Цэнтар мескай гміны Бельскага павету Люблінскага ваяводзтва. Знаходзіцца на мяжы зь Беларусьсю, цераз раку ад Берасьця.

Тэрэспаль лац. Terespal
польск. Terespol
Царква Яна Багаслова
Герб Тэрэспалю
Першыя згадкі:	1697
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Люблінскае
Павет:	Бельскі
Бурмістар:	Яцэк Данелюк
Плошча:	10,2 км²
Вышыня:	140 м н. у. м.
Насельніцтва (2004)
колькасьць:	6002 чал.
шчыльнасьць:	588,43 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 83
Паштовы індэкс:	21-550
Нумарны знак:	LBI
Геаграфічныя каардынаты:	52°5′0″ пн. ш. 23°34′0″ у. д.
Тэрэспаль на мапе Польшчы Тэрэспаль
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.terespol-m.netbip.pl/

Тэрэспаль — даўняе мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны, побач зь якім праходзіць паўднёва-заходняя мяжа этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захавалася царква Яна Багаслова, помнік архітэктуры XVIII—XIX стагодзьдзяў, мастацкае аблічча якога пацярпела ў выніку маскоўскай перабудовы.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Панарама мястэчка, 1872 г.

Першае паселішча на месцы сучаснага Тэрэспалю ўпамінаецца ў XIII ст. пад назвай Блоткаў. У 1697 году гетман польны літоўскі Юзэф Багуслаў Слушка заснаваў тут мястэчка, якое назваў у гонар сваёй жонкі Тэрэзы з Гасеўскіх.

31 сакавіка 1757 году кароль і вялікі князь Аўгуст Сас выдаў прывілей падскарбію вялікаму літоўскаму графу Флемінгу на права збору падаткаў з асобаў, якія праязджалі па мосьце, збудаваны ім на Бугу і па грэбле ад Тэрэспаля да Кабылянаў, у наступным памеры: з каня верхавога — па тры грошы літоўскія, з купецкага каня альбо вала з таварамі — па шэсць грошаў, з вала адкормленага — па шэсць грошаў, з жывёлы, адпраўленай на кірмаш — па два грошы, з коз і авечак — па шэлягу, зь пешага чалавека ў звычайны час — па шэлягу, у кірмашовы — па грошу. За гэта Флемінг і яго два нашчадкі абавязаліся ўтрымоўваць шляхі зносінаў у належным стане^[a].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Тэрэспаль апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, ува Ўладаўскім павеце Седлецкай губэрні. Гэта адарвала мястэчка ад губэрняў зь пераважна беларускім насельніцтвам. На 1827 год тут было 170 будынкаў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Тэрэспаль занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Тэрэспаль апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў 1939 годзе Тэрэспаль занялі войскі Трэцяга Райху.

У 1944 годзе Тэрэспаль занялі савецкія войскі, па чым яго зноў перадалі Польшчы. У 1975—1998 гадох места ўваходзіла ў склад Бельскага ваяводзтва.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Царква Яна Багаслова, 1898 г.
• 
  Бакавы фасад царквы, 1898 г.
• 
  Царква па маскоўскай перабудове, 1915—1918 гг.
• 
  Адкрыцьцё касьцёла, 5.02.1906 г.

Насельніцтва

• XIX стагодзьдзе: 1827 год — 1366 чал.^[4]
• XXI стагодзьдзе: 2004 год — 6002 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Абэліск у гонар пабудовы шашы (1825)
• Капліца Ўваскрасеньня Хрыстова (1892, на могілках)
• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1863, 1981—2001)
• Царква Сьвятога Яна Багаслова (XVIII—XIX стагодзьдзі)

Страчаная спадчына

• Кляштар дамініканаў

Галерэя

• Краявіды Тэрэспалю
• 
  Царква
• 
  Касьцёл
• 
  Капліца на могілках
• 
  Абэліск

Асобы

• Міхал Балінскі (1794—1863) — гісторык і рэдактар

Заўвагі

1. Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею. — Т.4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С.552—553.

Крыніцы

1. Запрашаем у Польшчу: Тэрэспаль (ФОТА), Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё, 25 красавіка 2014 г.
2. Берасьце — Тэрэспаль. Мала каму з чачэнцаў удаецца адолець гэты маршрут на шляху да лепшай долі, Радыё Свабода, 27 лістапада 2015 г.
3. Вінцук Вячорка, «Іншамаркі» і «блізкае замежжа». Як словы праграмуюць сьветапогляд, Радыё Свабода, 17 сьнежня 2019 г.
4. Chlebowski B. Terespol // Słownik geograficzny... T. XII. — Warszawa, 1892. S. 307.

Вонкавыя спасылкі

• Запрашаем у Польшчу: Тэрэспаль (ФОТА), Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё, 25 красавіка 2014 г.