Remove ads
Ту́ла — места ў Расеі, на рацэ Ўпе. Адміністрацыйны цэнтар Тульскай вобласьці. Насельніцтва на 2021 год — 467 955 чал. Знаходзіцца за 193 км на поўдзень ад Масквы. Вузел чыгунак і аўтамабільных дарог.
| Тула лац. Tuła | |||||
| рас. Тула | |||||
 У цэнтры места | |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 1146[1] | ||||
| Краіна: | Расея | ||||
| Суб’ект фэдэрацыі: | Тульская вобласьць | ||||
| Кіраўнік: | Olga Slyusareva[d][2] | ||||
| Плошча: |
| ||||
| Вышыня: | 170 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва: |
| ||||
| Часавы пас: | UTC+3 | ||||
| Тэлефонны код: | 4872 | ||||
| Паштовы індэкс: | 300000–300999 | ||||
| Нумарны знак: | 71 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°12′0″ пн. ш. 37°37′0″ у. д. | ||||
Тула на мапе Расеі   Тула | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы | |||||
| http://www.tula.ru/ | |||||
У XV стагодзьдзі места ўваходзіла ў склад Вялікага Княства Літоўскага і зьяўлялася найбольш усходнім пунктам дзяржавы за ўсю яе гісторыю[3].
Remove ads
- 1146: першы меркаваны пісьмовы ўспамін пра Тулу ў Ніканаўскім летапісе.
- 1342—1361: у часы залатаардынскай царыцы Тайдулы горадам кіравалі баскакі.
- 1401: у Разанскім княстве.
- 1427: у складзе Вялікага Княства Літоўскага; цэнтар аднайменнай воласьці[3].
- 1430/32: згадваецца як замак («Tula, Castrum») у сьпісе местаў, якія належылі вялікаму князю Сьвідрыгайлу.
- 1432: з пачаткам фэўдальнай вайны (1432—1439) Вялікае Княства Літоўскае страціла ўладу на Тулай.
- 1461/62: у складзе купленага князем Васілём III Цёмным масіву зямель, імаверна, трапіла да Масковіі.
- 1463, 1507: крымскія ханы Хаджы-Гірэй і Мэнглі-Гірэй перадавалі Тулу вялікім князям літоўскім (магчыма, намінальна)[3].
- 1514—1520: на загад Васіля III у Туле збудавалі мураваную крэпасьць з мэтай умацаваньня маскоўскай улады ў рэгіёне.
- XVI—XVII стагодзьдзі: цэнтар павету Маскоўскай дзяржавы.
- 1605: у Туле знаходзіўся Дзьмітры-Самазванец I, якому прысягнула на вернасьць мясцовае насельніцтва і разанскія служылыя людзі[3].
- 1607: вытрымала аблогу войска Васіля Шуйскага.
- 1654: у пачатку вайны Расеі з Рэччу Паспалітай маскоўскі цар Аляксей Міхайлавіч загадаў выслаць у Тулу частку палоннай дубровенскай шляхты[3].
- 1797: цэнтар губэрні.
- 1941: 45 дзён знаходзілася ў нямецкай аблозе.
Remove ads
Клімат
Лета цёплае, зіма халодная. Сярэдняя тэмпэратура студзеня — −9,8 °C, ліпеня — +18,3 °C.
| Год | 1990 | 1999 | 2001 | 2003 | 2005 |
|---|---|---|---|---|---|
| Нарадзілася на 1000 чал. | 10 | 5,9 | 7 | 7,8 | 7,6 |
| Памерла 1000 чал. | 12,9 | 18 | 19,2 | 20,2 | 19,3 |
| Натуральны прырост (спад), на 1000 чал. | −2,9 | −12,2 | −12,2 | −12,4 | −11,7 |
Чорная мэталюргія, машынабудаваньне і мэталаапрацоўка (ВА: мэталаапрацоўчых заводаў, «Тульскі камбайнавый завод»; заводы: машынабудаўнічы, горнага і транспартнага машынабудаваньня, зброевы, «Штамп» — мотаролеры, самавары і інш.), хімічная (хімічнага валакна, плястмасы і інш.), лёгкая, харчовая прамысловасьць, вытворчасьць будматэрыялаў і музычных прыладаў.
- Крэмль (XVI ст.)
- Благавешчанкая царква (1692)
- Усьпенская царква (1762—1764)
- Царква Сьвв. Флёра і Ляўра (1772—1796)
- Усіхсьвяцкі катэдральны сабор (1776—1800)
- Царква Сьв. Дзімітрыя Салунскага (1795—1801)
- Богаяўленскі сабор (1855—1862)
- Шчаглоўскі манастыр (1860—1889)
У месьце знаходзіцца адзіны ў Тульскай вобласьці каталіцкі касьцёл — Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1896).
Крэмль
Благавешчанская царква
Усьпенская царква
Богаяўленскі сабор
Шчаглоўскі манастыр
Катэдральны сабор Усіх Сьвятых
Царква Сьвв. Флёра і Ляўра
Царква Сьв. Дзімітрыя Салунскага
.JPG)
- Магілёў, Беларусь
- Кутаісі, Грузія
- Олбані, штат Нью-Ёрк, ЗША
- Філінген-Швэнінген, Нямеччына
- Банска Быстрыца, Славаччына
- Эдуард Загарульскі (нар. 1928) — беларускі археоляг, гісторык
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads