Руба

Ру́ба^[2] — мястэчка ў Беларусі, на рацэ Дзьвіне. Падпарадкоўваецца адміністрацыі Чыгуначнага раёну Віцебску (уваходзіць у склад Віцебскага гарадзкога савету). Насельніцтва на 2018 год — 7634 чалавекі^[1]. Знаходзіцца за 15 км на паўночны ўсход ад Віцебску, аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка зь Віцебскам, Гарадком, Суражам.

Руба лац. Ruba
Новая царква
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Віцебскі
Гарадзкі савет:	Віцебскі
Плошча:	4,72 км²
Насельніцтва:	7634 чал. (2018)[1]
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 212
Паштовы індэкс:	211321
СААТА:	2401554000
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°18′8″ пн. ш. 30°18′42″ у. д.
Руба на мапе Беларусі ± Руба Руба
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Назва

Тапонім «Руба» ўтварыўся ад слова «рубіць» (рубеж)^[3].

Гісторыя

Упершыню Руба ўпамінаецца ў XIX ст. як цэнтар фальварку, у які на 1834 год уваходзілі 4 вёскі Вярхоўскай воласьці Віцебскага павету. У гэты час у фальварку было 144 жыхары. Недалёка знаходзіліся найбольшыя на Дзьвіне парогі, небясьпечныя для суднаў і плытоў. На 1909 год у вёсцы Рубе было 4 двары, аднайменны фальварак знаходзіўся ў валоданьні зямяніна Піскунова.

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Руба абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала вёску разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Рубу вярнулі ў склад БССР. На 1926 год у вёсцы было 10 двароў. У 1931 годзе каля Рубы заснавалі вапнавы завод, вакол якога вырасла заводзкае селішча. 31 ліпеня 1970 году Руба атрымала афіцыйны статус гарадзкога пасёлку.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XX стагодзьдзе: 1909 год — 31 чал.; 1926 год — 57 чал.; 1999 год — 8648 чал.^[4]; 2000 год — 7,7 тыс. чал.^[5]
• XXI стагодзьдзе: 2006 год — 8,1 тыс. чал.; 2009 год — 7645 чал., зь іх паводе нацыянальнасьці: беларусы 6022 чал. (78,8%), расейцы 1359 чал. (17,8%), украінцы 179 чал. (2,3%), палякі 20 чал. (0,3%), летувісы 10 чал. (0,1%), габрэі 9 чал. (0,1%), армяне 7 чал. (0,1%), іншыя 39 чал. (0,5%); 2009 год — 7134 чал.^[6] (перапіс); 2016 год — 7652 чал.^[7]; 2017 год — 7662 чал.^[8]; 2018 год — 7634 чал.^[1]

Інфраструктура

У мястэчку працуюць 2 сярэднія і дзіцячая спартовая школы, 2 дашкольныя ўстановы, паліклініка, лякарня (на 80 ложкаў), бібліятэка, палац культуры і тэхнікі, дом побыту, пошта. Дзее царква.

Эканоміка

Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў (акцыянэрнае таварыства «Даляміт») і харчовай прамысловасьці.

Каля Рубы, уздоўж ракі і па яе рэчышча, на паверхню выходзяць старажытныя пласты далямітаў — найбольшае ў Беларусі радовішча высокаякасных вапнякоў.

Транспарт

Праз Рубу праходіць магістраль М8E95. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка зь Віцебскам (у тым ліку празь мескі маршрут № 26 Ціраспаль — Руба), Гарадком, Суражам.

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

Працуе гарналыжны цэнтар «Руба». Каля мястэчка дзее аздараўленчы цэнтар «Жалезьнякі»^[9].

Славутасьці

• Сядзібна-паркавы комплекс Рэпіных у вёсцы Здраўнёве (XIX ст.).

Страчаная спадчына

• Царква Сьвятога Панцеляймона ў вёсцы Здраўнёве.

Крыніцы

1. Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
2. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7. (pdf) С. 62
3. Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с. С. 326.
4. Віталёва В. Руба // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 123.
5. БЭ. — Мн.: 2001 Т. 13. С. 417.
6. Перепись населения — 2009. Витебская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
7. Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
8. Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
9. Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — 576 с. — ISBN 985-11-0216-4
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8

Вонкавыя спасылкі

• Руба, Прыдзвінскі край: Гісторыя і сучаснасць