Простае ўзьняцьцё

Простае ўзьняцьцё (α, R. A. — ад анг. Right Ascension) — памер дугі нябеснага экватару ад пункту веснавога роўнадзеньня да кола схіленьня сьвяціла. Простае ўзьняцьцё разам са схіленьнем зьяўляюцца вымярэньнямі сыстэмы нябесных каардынат.

Экватарыяльная сыстэма каардынат. RA і Dec — простае ўзьняцьцё і схіленьне адпаведна.

Простае ўзьняцьцё адлічваецца ва ўсходнім кірунку ад пункту веснавога роўнадзеньня. Для вымярэньня простага ўзьняцьця выкарыстоўваюць альбо градусную меру (ад 0° да 360°), або гадзінную меру (ад 0^h да 24^h). Пры гэтым 24^h = 360°.

Простае ўзьняцьцё — астранамічны эквівалент зямной даўгаты. Як простае ўзьняцьцё, гэтак і даўгата зьяўляюцца мерай кута «усход-захад» уздоўж экватара; абедзьве меры бяруць адлік ад нулявога пункту на экватары. Пачатак адліку даўгаты на Зямлі — нулявы мэрыдыян; пачатак адліку простага ўзьняцьця на небе — пункт веснавога роўнадзеньня.

Гісторыя

Панятак простага ўзьняцьця быў вядомы яшчэ з часоў Гіпарха, які вызначаў разьмяшчэньне зорак у экватарыяльных каардынатах у II стагодзьдзі да н. э. Але Гіпарх і яго пераемнікі складалі свае каталёгі зорак у экліптычнай сыстэме каардынат.

Па вынаходзтве тэлескопу стала магчыма назіраць астранамічныя аб’екты з большай дэталізацыяй. Для таго, каб трымаць аб’ект у полі зроку праягл час, апынулася зручным выкарыстаньне экватарыяльнага мантажу, які дазваляў тэлескопу вярцецца вакол палярнай восі. У сувязі з гэтым і была прынятая экватарыяльная сыстэма каардынат.

Першым каталёгм зорак, у якім для вызначэньня каардынатаў зорак выкарыстоўваліся простае ўзьняцьцё і схіленьне, быў Historia Coelestis Britannica Джона Флэмстыда.

Глядзіце таксама

• Схіленьне
• Сыстэма нябесных каардынат
• Экватарыяльны мантаж

Вонкавыя спасылкі

• Right ascension and declination visualized