Нясьвіская ратуша

Нясьві́ская ра́туша — помнік архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў у Нясьвіжы, адзін з сымбаляў места. Знаходзіцца пасярод гістарычнага Рынку^[a]. Будынак з трох бакоў агінаюць гандлёвыя рады, якія адкрываюцца аркадамі да пляцу. Твор архітэктуры рэнэсансу і барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Нясьвіская ратуша
Нясьвіская ратуша
Краіна	Беларусь
Места	Нясьвіж
Каардынаты	53°13′8.42″ пн. ш. 26°40′52.25″ у. д.
Архітэктурны стыль	рэнэсанс, барока
Дата заснаваньня	1596
Статус	Ахоўная зона
Нясьвіская ратуша на мапе Беларусі Нясьвіская ратуша
Нясьвіская ратуша на Вікісховішчы

Комплекс ратушы і гандлёвых радоў уваходзіць у Нацыянальны гістарычна-культурны музэй-запаведнік «Нясьвіж».

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Па атрыманьні Нясьвіжам Магдэбурскага права ў 1586 годзе прыкладна да 1596 году на галоўным пляцы места — Рынку — збудавалі мураваную ратушу. За часамі Вялікай Паўночнай вайны (1700—1721) пацярпела ад пажару.

У 1752 году ратушу перабудавалі ў стылі позьняга барока^[1]. У 1784 годзе ў ёй правялі рамонт у зьвязку з наведваньнем места каралём і вялікім князем Станіславам Аўгустам Панятоўскім.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Нясьвіж апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у будынку праходзілі паседжаньні мескай думы. У 1806 годзе князь Дамінік Радзівіл прызначыў на ўтрыманьне ратушы і яе рамонт піцейны падатак. У 1834—1835 гадох уздымалася пытаньне рамонту будынка, які аднак не правялі.

У 1836 годзе пацярпела ад вялікага пажару. Па пажары верхнія ярусы ратушнай вежы не адбудавалі. У другой палове XIX ст. на другім паверсе праводзіліся паседжаньні мескай думы, унізе былі крамы, сьвіран, частка будынка пуставала. У 1863 годзе чарговы раз узьнялі пытаньне рамонту ратушы. У 1870 годзе адрамантавалі дах і два памяшканьні думы. У 1896—1901 гадох у час чарговага рамонту паправілі і падмацавалі сьцены, нанава атынкавалі галоўны фасад зь вежай, прывялі ў парадак скляпеньні, якія прыстасавалі пад склады, паставілі новыя аконныя рамы, унутры адрамантавалі памяшканьні і прыстасавалі пад мескую залю паседжаньняў грамадзкага сходу.

Найноўшы час

У 1990-я гады ратушу аднавілі ў аўтэнтычным выглядзе паводле праектнага пляну канца XVI ст. і гравюры Тамаша Макоўскага 1604 году.

Архітэктура

Вонкавы выгляд

Помнік архітэктуры рэнэсансу і барока. Гэта 2-павярховы прастакутны ў пляне будынак, які на тарцовым паўночным фасадзе мае высокую 6-ярусную вежу над уваходам. Чатыры ніжнія ярусы чацьверыковыя, два верхнія — васьмерыковыя ў пляне. Вежа завяршаецца гранёным купалам . Па перабудове ў сярэдзіне XVII ст. вежа стала 4-яруснай. Бакавыя часткі галоўнага фасаду завяршаюцца 3-кутнымі шчытамі. Амаль пазбаўленыя дэкору сьцены праразаюцца невялікімі прастакутнымі аконнымі праёмамі і завяршаюцца тонкім прафіляваным карнізам. Высокі двухсхільны вальмавы дах зрокава павялічвае аб’ём будынка.

Інтэр'ер

Будынак мае сымэтрычны ўнутраны плян. Першапачаткова на першым паверсе знаходзіліся адміністрацыйныя памяшканьні магістрату і суду, на другім паверсе — вялікая заля для ўрачыстых грамадзянскіх актаў і тэатральных паказаў. Заля мела скляпеністае перакрыцьце; да яе з боку галоўнага ўваходу вялі шырокія 1-маршавыя сходы.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  У панараме места. Ю. Пешка, пач. XIX ст.
• 
  1822 г.
• 
  Да пажару 1836 г.
• 
  Да пажару 1836 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Т. Барэці, 1894 г.
• 
  Т. Барэці, 1894 г.
• 
  1900 г.
• 
  1905 г.

• 
  1916 г.
• 
  1915 г.
• 
  1918 г.
• 
  1923—1934 гг.

• 
  А. Віслоцкі, 1925 г.
• 
  А. Абухоўскі, 1927 г.
• 
  1934 г.
• 
  да 1939 г.

• 
  да 1939 г.
• 
  Я. Булгак, да 1939 г.
• 
  да 1939 г.
• 
  да 1939 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Галоўны фасад
• 
  Вежа
• 
  Уваход
• 
  Інтэр’ер, сходы

Заўвагі

1. Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 1а

Крыніцы

1. Габрусь Т. Нясвіжская ратуша // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 371.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 11: Мугір — Паліклініка. — 560 с. — ISBN 985-11-0188-5
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Нясьвіжскага р-на. — Мн.: БелЭн, 2001. — 628, [1] с. ISBN 985-11-0206-7.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  611Г000474

• Нясьвіская ратуша , Radzima.org