Магілёўскі Богаяўленскі манастыр

Магілё́ўскі Бо́гаяўле́нскі манасты́р — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Магілёве. Знаходзіўся ў Старым Месьце, на Шклоўскай вуліцы. Твор архітэктуры магілёўскага барока.

Помнік сакральнай архітэктуры
Магілёўскі Богаяўленскі манастыр
Магілёўскі Богаяўленскі манастыр
Краіна	Беларусь
Места	Магілёў
Каардынаты	53°53′44.55″ пн. ш. 30°19′55.98″ у. д.
Канфэсія	праваслаўе
Эпархія	Магілёўская япархія
Архітэктурны стыль	барока
Дата заснаваньня	1634
Дата скасаваньня	1918
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Магілёўскі Богаяўленскі манастыр на мапе Беларусі Магілёўскі Богаяўленскі манастыр
Магілёўскі Богаяўленскі манастыр на Вікісховішчы

Комплекс складаўся з Богаяўленскай і Багаслоўскай цэркваў, званіцы, брацкай друкарні, крамаў, шпіталя, манастырскага корпуса і мура з брамамі. У 1950-я гады савецкія ўлады дашчэнту зьнішчылі помнік архітэктуры.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1618 годзе мяшчане Крыжаноснага брацтва набылі пляц з пабудовамі ў княгіні Эвы Саламярэцкай з Корсакаў, якая ахвяравала манастыру 400 коп грошай. У 1619 годзе князь Ян Агінскі перадаў прылеглы пляц дзеля заснаваньня манастыра з школай і шпіталем. У 1633—1636 гадох тут збудавалі мураваную Богаяўленскую царкву паводле прывілея, выдадзенага каралём і вялікім князём Уладзіславам Вазам. У 1633 годзе патрыярх канстантынопальскі Кірыла даў манастыру права стаўрапігіі. У 1657 годзе побач з царквой пачалі будаваць вежу-званіцу, на якой у 1686 годзе паставілі гадзіньнік, зроблены манахам Макарыем.

У 1700 годзе над Богаяўленскай царквой паставілі купал. Царква разбуралася ў 1708 і 1748 гадох, у 1750—1760 гадох праводзіліся аднаўленчыя працы. Каля 1750 году былыя магілёўскія войты Карабанькі прыбудавалі да Богаяўленскай царквы прыдзел у імя Феадосія Пячэрскага і вялікі прытвор. У сутарэньнях прыдзела спачылі прадстаўнікі роду.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Магілёў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, комплекс канчаткова перайшоў у валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1850 годзе праводзілася аднаўленьне Богаяўленскай царквы, у 1866 годзе — мураванай брамы і званіцы.

Найноўшы час

У 1928 годзе савецкія ўлады зачынілі абедзьве царквы, у іх будынках разьмяшчаліся цэнтральныя архівы Беларускай ССР. У Другую сусьветную вайну комплекс атрымаў пашкоджаньні, па чым савецкія ўлады дашчэнту зьнішчылі помнік.

Архітэктура

Царква Божага Яўленьня — 3-вежавая 3-апсыдная 10-стаўповая крыжова-купальная базыліка з 8-гранным барабанам і купалам над сяродкрыжжам. Галоўны фасад меў ярусную кампазыцыю, завяршаўся дзьвюма вежамі і фігурным франтонам паміж імі. Верхні ярус аздабляўся роўнымі аркавымі нішамі з гіркамі.

Інтэр’ер меў багатую размалёўку і пазалочаны разны іканастас (XVІІ—XVІІІ стагодзьдзі) працы мясцовых майстроў з абразамі іканапісца Апанаса Пігарэвіча ды іншых у срэбраных абкладах (1755 год) працы магілёўскага чаканьніка Пятра Сьлізіка (Сьліжыка)^[1].

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  В. Вашчанка, 1702 г.
• 
  1765—1767 гг.
• 
  М. Львоў, каля 1800 г.
• 
  М. Львоў, каля 1800 г.

• 
  XIX ст.
• 
  А. Бусырскі, 1830-я гг.
• 
  1840 г.
• 
  1880 г.

• 
  1882 г.
• 
  1882 г.
• 
  К. Франц, 1918 г.
• 
  К. Франц, 1918 г.

• 
  Д. Гнезьдзіч-Гнязьдзілаў, 3 траўня 1925 г.
• 
  Д. Гнезьдзіч-Гнязьдзілаў, 3 траўня 1925 г.
• 
  Д. Гнезьдзіч-Гнязьдзілаў, 7 траўня 1925 г.
• 
  Д. Гнезьдзіч-Гнязьдзілаў, 7 траўня 1925 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1901 г.
• 
  1909 г.
• 
  1916 г.
• 
  1916 г.

• 
  1916 г.
• 
  1916 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  да 1918 г.

• 
  М. Вінаградаў, 11 сьнежня 1917 г.
• 
  1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  А. Вінэр, 1939 г.

• 
  1941 г.
• 
  ліпень 1941 г.
• 
  ліпень 1941 г.
• 
  травень 1942 г.

Крыніцы

1. Чарняўская Т., Ярашэвіч А. Магілёўскі Богаяўленскі манастыр // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 250.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

Вонкавыя спасылкі

• Магілёўскі Богаяўленскі манастыр , Radzima.org