Магілёўская ратуша

Магілёўская ратуша — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Магілёве, адзін з сымбаляў места. Знаходзіцца на гістарычным Рынку^[a]. Арыгінальны будынак існаваў да 1957 году, калі савецкія ўлады ўзарвалі помнік. У 2008 годзе скончылася адбудова ратушы на ранейшым месцы.

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Магілёўская ратуша
Магілёўская ратуша
Краіна	Беларусь
Места	Магілёў
Каардынаты	53°53′39.84″ пн. ш. 30°19′54.15″ у. д.
Архітэктурны стыль	клясыцыстычная архітэктура[d]
Дата заснаваньня	1578
Статус	Ахоўная зона
Магілёўская ратуша на мапе Беларусі Магілёўская ратуша
Магілёўская ратуша на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

28 студзеня 1577 году кароль і вялікі князь Стэфан Баторы надаў Магілёву поўнае Магдэбурскае права. Першую, драўляную ратушу збудавалі тут у 1578 годзе на Ветранай вуліцы, але ў красавіку 1664 году яна згарэла.

Асноўны аб’ём новай мураванай ратушы будаваўся ў 1679—1681 гадох. У 1682—1686 гадох майстар з Быхава ўзьвёў вежу (каля 26 м вышынёй), але неўзабаве яна абвалілася. У 1692 годзе скончылася будаваньне новай вежы (да 38 м), якая стала вэртыкальнай дамінантай места. У гэты ж час на яе ўсталявалі гадзіньнік^[1] (паводле іншай вэрсіі — у XVIII або XIX стагодзьдзях).

За часамі Вялікай Паўночнай вайны ў верасьні 1708 году ратуша згарэла, неўзабаве яе аднавілі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Магілёў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у 1773 годзе ратушу капітальна перабудавалі, а дах накрылі бляхай. З скасаваньнем для Магілёва Магдэбурскага права ратуша перастала выконваць свае пачатковыя функцыі. У 1780 годзе зь яе назіральнай пляцоўкі места аглядалі маскоўская гаспадыня Кацярына II і аўстрыйскі імпэратар Ёзэф II.

Найноўшы час

Будынак пацярпеў у Другую сусьветную вайну. Нягледзячы на тое, што яшчэ ў 1926 годзе яго ўзялі пад ахову дзяржавы, а 11 верасьня 1953 году афіцыйна абвясьцілі помнікам архітэктуры, у ліпені 1957 годзе савецкія ўлады ўзарвалі помнік архітэктуры.

У 1979 і 1984 гадох праводзіліся археалягічныя раскопкі падмуркаў. На падставе архіўных і археалягічных матэрыялаў зьявіўся праект адбудовы ратушы. Аднаўленьне будынка завяршылася ў 2008 годзе (адкрыцьцё — у Дзень места). У наш час тут разьмяшчаюцца музэй гісторыі Магілёва і Палац шлюбу.

Архітэктура

Ратуша ў канцы XVII ст. — мураваны 2-павярховы прастакутным ў пляне (28 на 10,5 мэтраў) будынак з 8-граннай 5-яруснай вежай пасярэдзіне галоўнага фасаду. Вежа завяршалася гранёным купалам з шпілем, мела балькон з мэталічнымі кратамі, вялікі гадзіньнік. Аконныя праёмы зь невялікімі круглаватымі шыбамі аздабляліся алавянымі рамамі-аканіцамі. Галоўны і дваровы ўваходы вылучаліся ганкамі. Пакрыцьцё даху — роўная чырвоная дахоўка. Франтон, дахі ганкаў і вежавы шпіль аздабляліся пазалочанымі флюгерамі — «ветранікамі».

Падлога на першым паверсе была цаглянай, сьцены пабеленыя. На другі паверх вялі драўляныя сходы з разнымі балясамі. У вокнах стаялі вітражы. На першым паверсе знаходзіліся сені, вялікая «ізба» (тут засядаў суд пад старшынствам войта), канцылярыя і сьвятліца, дзе захоўваліся бягучыя справы магістрату; на другім паверсе — сені, судовая «ізба» (месца магістрацкага суду), вялікая заля для паседжаньняў магістрату і дапаможныя памяшканьні; у цокальным паўпадвальным паверсе — скарбніца, склады і астрог. Ацяпленьньне ажыцьцяўлялася з дапамогай кафляных печаў, выкладзеных паліхромный кафляй зь зялёнай палівай.

У выніку перабудовы 1773 году дах накрылі бляхай. Гарызантальны пас падзяляў сьцяну будынка на два ярусы: першы руставаны, аконныя праёмы другога мелі аблямаваньні. Архітэктура фасадаў адпавядала суседнім дамам губэрнатара і віцэ-губэрнатара, узьведзеных у стылі клясыцызм. Да будынка далучаўся гасьціны двор.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  М. Львоў, каля 1800 г.
• 
  М. Львоў, каля 1800 г.
• 
  М. Львоў, каля 1800 г.
• 
  Ю. Пешка, каля 1800 г.

• 
  А. Бусырскі, 1830-я гг.
• 
  1840 г.
• 
  1841 г.
• 
  XIX ст.

• 
  1871 г.
• 
  1879 г.
• 
  1882 г.
• 
  1882 г.

• 
  1882 г.
• 
  1901 г.
• 
  А. Панамарэнка, 1918 г.
• 
  К. Франц, 1918 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1890-я гг.
• 
  М. Астанковіч, 1890-я гг.
• 
  М. Астанковіч, 1901 г.
• 
  1903 г.

• 
  1904 г.
• 
  1905 г.
• 
  1915 г.
• 
  1915 г.

• 
  У. Джункоўскі, 1915 г.
• 
  1916 г.
• 
  1916 г.
• 
  1916 г.

• 
  1916 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  3 траўня 1918 г.
• 
  3 траўня 1918 г.

• 
  1918 г.
• 
  А. Вінэр, 1939 г.
• 
  А. Вінэр, 1939 г.
• 
  А. Вінэр, 1939 г.

• 
  А. Вінэр, 1939 г.
• 
  1941—1943 гг.
• 
  1943 г.
• 
  лістапад 1943 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасныя здымкі
• 
  Агульны выгляд
• 
  З боку палаца губэрнатара
• 
  Інтэр'ер
• 
  Інтэр'ер

• 
  Музэй
• 
  Музэй
• 
  Сходы
• 
  Мэханізм гадзіньніка ў вежы ратушы

Заўвагі

1. Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Ленінская, 1а

Крыніцы

1. Трусаў А. Магілёўская ратуша // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 247.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

Вонкавыя спасылкі

• Магілёўская ратуша , Radzima.org