Лазар Богша

Ла́зар Бо́гша — полацкі майстар-ювэлір XII стагодзьдзя, вольны рамесьнік.

Лазар Богша лац. Łazar Bohša
Дата нараджэньня	XII стагодзьдзе
Занятак	ювэлір
Гады дзейнасьці	XII стагодзьдзе

Крыж Эўфрасіньні Полацкай. Манэта Нацыянальнага банка Беларусі. 2007 г.

У 1161 годзе для Саборнай царквы Спаскага манастыра стварыў шэдэўр^[1] рускага мастацтва — напрастольны крыж Эўфрасіньні Полацкай. Мастацкія асаблівасьці крыжа сьведчаць пра повязі з традыцыямі кіеўскай ювэлірнай школы.

Імя майстра захавалася ў надпісе, пакінутым ім на адваротным боку крыжа:

	Г[оспод]и, помози рабоу своему Лазорю, нареченомоу Богъши, съделавшемоу крьстъ сии црькви стаго Спаса и Офросиньи

Дакладная дата стварэньня вырабу і пазначэньня імя аўтара ёсьць рэдкім выняткам для мастацтва таго пэрыяду. Некалькі ананімных работ таго пэрыяду паводле тэхнікі вырабу таксама залічваюць да твораў Лазара Богшы (напрыклад, мэдальён барм нагруднага княскага упрыгожваньня з Кіеўскага скарбу 1824 году, апісаны Нікадзімам Кандаковым), якія лічацца найлепшымі ўзорамі эмалевага мастацтва Русі.

Існуюць работы больш позьняга пэрыяду, створаныя ў традыцыях Лазара Богшы — іх залічваюць да твораў яго вучняў.

Выказваліся здагадкі, што паводле паходжаньня Лазар мог быць выхадцам з Паўднёва-Заходняй Русі^[2] або з заходніх славянаў^[3].

Мяркуецца, што Лазар — гэта імя, атрыманае ім у хрышчэньні, а Богша — скарачэньне ад паганскага імя Багуслаў, пашыранага ў заходніх славянаў у XII стагодзьдзі. Датычна таго, дзе ён пазнаёміўся з мастацтвам перагародкавай эмалі, называюцца як Бізантыя, так і Грузія (першая з краінаў, якая пераняла зь Бізантыі гэтае мастацтва). Да моманту стварэньня крыжа на заказ княгіні Эўфрасіньні майстар быў не малады — надпісы на крыжы блізкія да датаваных надпісаў 1130-х гадоў і мяркуецца, што Лазар засвоіў манеру пісьма ў сваёй юнацкасьці і карыстаўся ёю ўсё жыцьцё.

Глядзіце таксама

• Бука (імя)