струнны музычны інструмэнт From Wikipedia, the free encyclopedia
Гіта́ра — струнна-шчыпковы музычны інструмэнт. Зьявілася каля XIII стагодзьдзя ў Гішпаніі. Мае лады (звычайна да 24).
Самыя першыя захаваныя зьвесткі пра струнныя інструмэнты з рэзаніруючым корпусам, продка сучаснай гітары, датуюцца прыблізна да ІІ тысячагодзьдзя да Р. Х. Шумэра-вавілёнскі інструмэнт кіннора згадваецца ў Бібліі[1].
На кіфары й цытры гралі ў Старажытным Эгіпце й Старажытнай Грэцыі, пасьля яны прыйшлі ў Рым[2].
З-за зьяўленьня доўгай вузкай шэйкі, з панцыраў чарапах, высушаных пладоў гарбузоў і іншых рэчываў, пачалі рабіць суцэльны рэзанатар. А драўляны корпус прыдумалі ў Старажытным Кітаі ў пачатку першага тысячагодзьдзя пасьля Р. Х. Там існавалі жуань[3] й юэцынь[4]. Адтуль гэтая ідэя дайшла да арабскіх краінаў — зьявілася маўрыцкая гітара, і толькі ля VI стагодзьдзя, па іншым крыніцам VIII стагодзьдзя, гітары дайшлі да Эўропы.
Лацінскае слова cithara паходзіць ад грэцкага κιθάρα й падчас эпохі Сярэднявечча зьяўляюцца формы kitaire, quitaire, quitarre[5][6][7].
У Сярэднявеччы асноўным цэнтрам разьвіцьця гітары была Гішпанія, на якую ўплывалі арабскія краіны з маўрыцкай гітарай. У XV стагодзьдзі ў Гішпаніі распаўсюджваліся гітары з пяцьцю здвоенымі струнамі, першая струна магла быць ня здвоенай. У канцы XVIII стагодзьдзя гішпанскія гітары, з ужо вялікім рэпертуарам твораў, былі шасьціструннымі. Трэба адзначыць найвядомейшага гітарыста, які паўплываў на разьвіцьцё гітарнае музыкі XIX стагодзьдзя — Маўра Джуліяні. Зробленая Іванам Батовым сяміструнная гітара паводле саксонскай цыстры атрымала папулярнасьць у Расеі падчас XIX стагодзьдзя. Цяпер яна называецца "рускай". Але ў слоўніку Ўладзімера Даля падаецца: «на италиянской гитаре шесть струн, на польской семь, но строй первой объемистее...»
Беларускія музыкі моцна паўплывалі на фармаваньне ў Расеі прафесійнае гітарнае школы. На тэрыторыі Беларусі ўжо ў XVIII стагодзьдзі была распаўсюджана сяміструнная гітара[8]. Паводле мэмуараў вядомага расейскага літаратара Фадзея Булгарына, нараджэнца Меншчыны: «Напрыканцы XVIII стагодзьдзя на Меншчыне амаль кожная бедная шляхцяначка іграла на польскай гітары зь сям'ю жалезнымі струнамі»[9]. Распаўсюджанасьць гітары ў Беларусі паўплывала на тое, што заснавальнікам расейскай школы прафэсійнай ігры на сяміструннай гітары стаў Андрэй Сіхра (1773 — 1850), чэх паводле нацыянальнасьці, які нарадзіўся і сталеў у Вільні[2]. У 1790-я гады А. Сіхра пераехаў у Маскву, потым у Санкт-Пецярбург, дзе заняўся пэдагагічнай і кампазытарскай дзейнасьцю.
Гітарыст-віртуоз стаў кумірам шматлікіх вучняў і прыхільнікаў. Яго высока цанілі М. Глінка, А. Даргамыжскі, А. Варламаў, А. Дзюбюк, Д. Фільд і іншыя[8].
А. Сіхра іграў на польскай гітары раней за Напалеона Коста, французскага гітарыста, якога многія дасьледчыкі лічаць заснавальнікам сяміструннае гітары.
Беларускае паходжаньне меў і другі заснавальнік прафесійнае школы ігры на сяміструннай гітары ў Расеі — Міхаіл Высоцкі. Ён таксама паўплываў на разьвіцьцё гітарнага мастацтва. Напісаў шматлікую колькасьць мазурак, экасэзаў, палянэзаў, песень паводле народных сьпеваў[3].
У дваццатым стагодзьдзі зьявілася электрагітара. Але на цяперашні час клясычная італьянская шасьціструнная гітара ў сьвеце мастацтва й музыкі ўсё яшчэ застаецца эталёнам.
Існуе шмат разнавіднасьцяў гітар:
Да электрагітар адносяцца гітары «дабро» (па-ангельску: dobro) з мэталічным корпусам і незвычайным гучаньнем.
Зрэдку вырабляюць гітары з двума грыфамі, прымацаванымі да адной дэкі. Гэта зручна, калі падчас выкананьня неабходна хутка пераключыцца на іншы тэмбр.
Лад клясычнай гішпанскай гітары (ад першай струны да шостай): мі-сі-соль-рэ-ля-мі. Лад расейскай (мажорнай) сямістрункі: рэ-сі-соль-рэ-сі-соль-рэ. Існуюць і іншыя лады.
Гітары вырабляюцца як фабрыках, так і асобнымі майстрамі (т. зв. майстровыя гітары).
Тлустым вылучаныя асноўныя канструктыўныя дэталі.
Корпус з плоскімі дэкамі і характэрнай перамычкай вырабляецца з дрэва або заменьнікаў. Гуказдымальнікі могуць таксама часова прымацоўвацца на гітару
.jpg)
У адрозьненьне ад, напрыклад, дзьмухавых інструмэнтаў, нацягненьне струн памяншаецца і гітара разладжваецца. Для наладкі гітары могуць выкарыстоўвацца цюнеры.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
