Вячаслаў Іваноў

Вячасла́ў Усе́валадавіч Івано́ў (21 жніўня 1929, Масква — 7 кастрычніка 2017^[8]) — расейскі мовазнаўца, літаратуразнаўца, індаэўрапеіст, адзін з заснавальнікаў матэматычнай лінгвістыкі і сэміётыкі культуры. Акадэмік Расейскай акадэміі навук (2000), акадэмік Расейскай акадэміі прыродазнаўчых навук (1991), прафэсар славянскіх і ўсходнеэўрапейскіх моваў і літаратур Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Лёс-Анджэлесе (UCLA), дырэктар Інстытуту сусьветнай культуры МДУ, дырэктар Расейскай антрапалягічнай школы РДГУ.

Вячаслаў Іваноў
Дата нараджэньня	21 жніўня 1929(1929-08-21)[1]
Месца нараджэньня	Масква, СССР
Дата сьмерці	7 кастрычніка 2017(2017-10-07)[2][1] (88 гадоў)
Месца сьмерці	Лос-Анджэлес, Каліфорнія, ЗША[3][4]
Месца пахаваньня	Новадзявочыя могілкі
Месца вучобы	філялягічны факультэт МДУ[d] (1951) Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт[d] (1951)
Занятак	мовазнавец, паэт, гісторык, філёзаф, перакладнік, гетоляг, прафэсар унівэрсытэту, антраполяг
Навуковая сфэра	мовазнаўства[5], сэміётыка[d][5], антрапалёгія, літаратуразнаўства, гістарычная лінгвістыка[d][5], псыхалінгвістыка[5], матэматычнае мовазнаўства[d][5] і матэматычная лінгвістыка[d][5]
Месца працы	Стэнфардзкі ўнівэрсытэт Інстытут славяназнаўства РАН[d] Расейскі дзяржаўны гуманітарны ўнівэрсытэт[d] Каліфарнійскі ўнівэрсытэт у Лос-Анджэлесе[d] філялягічны факультэт МДУ[d] філязофскі факультэт МДУ[d] Ельскі ўнівэрсытэт Каліфарнійскі ўнівэрсытэт[d]
Сябра ў	Саюз пісьменьнікаў СССР, Расейская акадэмія навук, Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d][6] і Брытанская акадэмія[d][7]
Навуковая ступень	доктар філялягічных навук[d] (1978)
Навуковы кіраўнік	Pyotr Kuznetsov[d] і Міхаіл Петэрсан[d]
Вучні	Юлія Латыніна[d], Vladimir Dybo[d], Ігар Мяльчук, Алена Віктараўна Падучава[d], Андрэй Залізьняк, Барыс Андрэевіч Успенскі[d], Aleksandr Konstantinovič Žolkovskij[d] і Vitaly Shevoroshkin[d]
Бацька	Vsevolod Ivanov[d]
Узнагароды
Вячаслаў Іваноў у Вікісховішчы

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Іваноў.

Біяграфія

Нарадзіўся 21 жніўня 1929 году ў сям’і пісьменьніка Ўсевалада Іванова. У дзяцінстве перажыў сур’ёзную хваробу, якая прывяла да хатняга навучаньня. У 1941—1943 гадох быў ва эвакуацыі ў Ташкенце. У 1946 годзе скончыў школу, у 1951 годзе — філялягічны факультэт МДУ. У 1955 годзе атрымаў ступень доктара філялягічных навук за кандыдацкую дысэртацыю пра сувязь клінапіснай хецкай мовы зь іншымі індаэўрапейскімі мовамі. Аднак дысэртацыю не зацьвердзіла Вышэйшая атэстацыйная камісія. У 1978 годзе ў Віленскім унівэрсытэце паўторна атрымаў ступень доктара навук за працу пра балцкія і славянскімі дзеясловы. У 1956—1958 гадох вёў сэмінар з матэматычнай лінгвістыкі ў МДУ.

У 1958 годзе звольнены з МДУ за нязгоду з афіцыйнай ацэнкай рамана Барыса Пастэрнака «Доктар Жывага» і за падтрымку поглядаў Рамана Якабсона. Пастанову аб звальненьні афіцыйна скасавалі як памылковую ў 1988 годзе.

У 1959—1961 гадох быў кіраўніком групы машыннага перакладу ў Інстытуце дакладнай мэханікі і вылічальнай тэхнікі і старшынём Лінгвістычнай сэкцыі Навуковай рады з кібэрнэтыкі. У 1961—1989 гадох загадваў сэктарам структурнай тыпалёгіі ў Інстытуце славістыкі. У 1989—1993 гадох — дырэктар Бібліятэкі замежнай літаратуры. У 1989—1994 гадох быў загаднікам катэдры тэорыі і гісторыі сусьветнай культуры МДУ. З 1992 году — дырэктар Інстытуту сусьветнай культуры МДУ. З 2003 году — дырэктар Расейскай антрапалягічнай школы. З 2010 году — адзін з заснавальнікаў і старшыня апякунскай рады Фонду фундамэнтальных лінгвістычных дасьледаваньняў.

У 1989—2001 гадох быў прафэсарам катэдры славянскіх моваў і літаратур Стэнфардзкага ўнівэрсытэту. З 1992 году — прафэсар катэдры славянскіх моваў і літаратур у Каліфарнійскім унівэрсытэце ў Лёс Анджэлесе.

Навуковая дзейнасьць

Дасьледаваў розныя тэмы гістарычнай і параўнальнай лінгвістыкі (у першую чаргу індаэўрапейскіх моваў), псыхалінгвістыкі, сэміётыкі, матэматычнай лінгвістыкі, літаратуразнаўства, гісторыі культуры, антрапалёгіі. Бібліяграфія навуковых працаў налічвае больш за тысячу адзінак. Апублікаваў пераклады з васямнаццаці моваў.

Разам з Уладзімерам Тапаровым напісаў дзьве манаграфіі і шмат артыкулаў з сэміётыкі славянскай культуры.

Разам з Тамазам Гамкрэлідзэ аўтар фундамэнтальнай працы «Індаэўрапейская мова і індаэўрапейцы», якая вывучае граматыку і лексыку гіпатэтычнай прамовы ўсіх індаэўрапейскіх моваў, плянуецца рэканструкцыя асноўных характарыстык сацыяльнай арганізацыі, рэлігіі і матэрыяльнай культура даіндаэўрапейцаў, разглядаецца пытаньне пра паходжаньні індаэўрапейцаў. У кнізе ўпершыню вылучаецца г.зв. «Армянская гіпотэза».

Асноўныя працы

• Труды по этимологии индоевропейских и переднеазиатских языков. Т.1. Индоевропейские корни в хеттском языке. М., ЯСК-Знак. 2007. 562 стр. 800 экз. (кандидатская диссертация, написана в 1955 году, опубликована в 2007 году)
• Иванов Вяч. Вс., Топоров В. Н. Санскрит. (Серия «Языки зарубежного Востока и Африки») М., ИВЛ. 1960. 134 стр. 1300 экз. (англ.пер. 1968)
• Хеттский язык. (Серия «Языки зарубежного Востока и Африки») М., ИВЛ. 1963. 222 стр. 2100 экз. 2-е изд., доп. М., УРСС. 2001.
• Общеиндоевропейская, праславянская и анатолийская языковые системы. (Сравнительно-типологические очерки). М., Наука. 1965. 298 стр. 2000 экз.
• Иванов Вяч. Вс., Топоров В. Н. Славянские языковые моделирующие семиотические системы: (Древний период). М., Наука. 1965. 246 стр. 2400 экз.
• Иванов Вяч. Вс., Топоров В. Н. Исследования в области славянских древностей: (Лексические и фразеологические вопросы реконструкции текстов). М., Наука. 1974. 342 стр. 2600 экз.
• Очерки по истории семиотики в СССР. М., Наука. 1976. 303 стр. 5000 экз. (нем.пер.1985)
• Чёт и нечет: Асимметрия мозга и знаковых систем. М., Советское радио. 1978. 185 стр. 40000 экз. (Кибернетика) (нем.пер.1983, рум.пер.1986, латыш.перераб.изд. Рига, Зинатне.1990)
• Славянский, балтийский и раннебалканский глагол. Индоевропейские истоки. М., Наука. 1981. 271 стр. 2150 экз.
• История славянских и балканских названий металлов. М., Наука. 1983. 197 стр. 2100 экз.
• Иванов Вяч. Вс., Гамкрелидзе Т. В. Индоевропейский язык и индоевропейцы. Реконструкция и историко-типологический анализ праязыка и протокультуры. В 2 т. Тб., 1984. 5000 экз. = Благовещенск,1998. (engl. trans. by J.Nichols. Berlin; New-York. 1995).
• Взгляд на русский роман в 1992 году. М., Рудомино. 1993. 16 стр.
• Russian Civilization. Уч.пособие. 1994. 109 p.
• The archives of the Russian Orthodox Church of Alaska, Aleutian and Kuril Islands (1794—1912): An attempt at a multisemiotic society. Washington, 1996.
• The Russian orthodox church of Alaska and the Aleutian Islands and its relation to native American traditions — an attempt at a multicultural society, 1794—1912. Washington: Libr. of Congr., 1997
• Хлебњиков и наука. / С рус. према рукопису прев. Радмила Мечанин. Београд, Нар.кн./Алфа. 2003.
• Лингвистика третьего тысячелетия. М., ЯСК. 2004. 177 стр.
• Наука о человеке: введение в современную антропологию. М., РГГУ. 2004. 194 стр.
• Дуальные структуры в антропологии: курс лекций. (Серия «Библиотека РАШ». Вып.2) М., РГГУ. 2008. 329 стр.

Крыніцы

1. Brozović D., Ladan T. Vjačeslav Vsevolodovič Ivanov // Hrvatska enciklopedija (харв.) — LZMK, 1999. — 9272 с.
2. https://www.svoboda.org/a/28779757.html
3. ИВАНОВ // Большая российская энциклопедия (рас.) — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
4. Visuotinė lietuvių enciklopedija (лет.)
5. Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
6. https://www.amacad.org/person/vyacheslav-vsevolodovich-ivanov
7. https://www.thebritishacademy.ac.uk/fellows/vjaceslav-ivanov-FBA/
8. Умер лингвист Вячеслав Иванов, Медуза, 7.10.2017 г.