Варні

Варні, Ворні^[2][3][4] (лет. Varniai) — места ў Летуве, на рацэ Варняле. Цэнтар староства Цельшаўскага раёну Цельшаўскага павету. Насельніцтва на 2010 год — 1218 чалавек. Знаходзяцца за 30 км на поўдзень ад чыгуначнай станцыі Цельшы (на лініі Шаўлі — Клайпеда).

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Варні (неадназначнасьць).

Варні лац. Varni
лет. Varniai
Панарама места
Герб Варняў Сьцяг Варняў
Першыя згадкі:	1314
Магдэбурскае права:	14 сакавіка 1635
Краіна:	Летува
Павет:	Цельшаўскі
Раён:	Цельшаўскі
Вышыня:	166 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼854 чал. (1 студзеня 2023)[1]
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Паштовы індэкс:	LT-88050
Геаграфічныя каардынаты:	55°44′0″ пн. ш. 22°22′0″ у. д.
Варні на мапе Летувы Варні
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.varniai.lt/

Варні — магдэбурскае места гістарычнай Жамойці, цэнтар Жамойцкага біскупства.

Назва

Асноўны артыкул: Варна

Варна (Warno) — імя германскага паходжаньня^[5].

Гісторыя

У XIV ст. на правым беразе Варнялы існавала мястэчка Меднікі^[6]. У 1320 і 1389 гадох жамойты разьбілі пад Меднікамі войска крыжакоў. Заснаваньне паселішча пад назвай Варні датуецца XV ст. (узьніклі на супрацьлеглым ад Меднікаў беразе ракі)^[6]. У 1416 годзе тут збудавалі касьцёл, пры якім у 1469 годзе адкрылася школа.

У 1417 годзе Меднікі атрымалі мескія правы, у паселішчы збудавалі катэдральны касьцёл Жамойцкай дыяцэзіі. У XVI ст. за абодвума паселішчамі, што аб’ядналіся ў адно места, замацавалася назва Варні. З 1623 году тут дзеяла духоўная сэмінарыя. 14 сакавіка 1635 году Варні атрымалі Магдэбурскае права.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Варні апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі.

З 1918 году — у складзе Летувы.

Насельніцтва

• XX стагодзьдзе: 1959 год — 442 чал.^[7]; 1968 год — 2,8 тыс. чал.^[8]; 1979 год — 2059 чал.; 1989 год — 1,6 тыс. чал.^[9]
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 1355 чал.; 2010 год — 1218 чал.

Славутасьці

У месьце паставілі помнік Мацею Валанчэўскаму.

• Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1691)
• Касьцёл Сьвятога Аляксандра (XIV ст.)
• Сэмінарыя духоўная (XVIII ст.)
• Сядзіба жамойцкіх біскупаў

Галерэя

• 
  Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
• 
  Касьцёл Сьвятога Аляксандра
• 
  Колішняя духоўная сэмінарыя, цяпер музэй
• 
  Сядзіба жамойцкіх біскупаў

Крыніцы

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023.
2. Гарбачова В. Паўстанне 1830—1831 гг. у лёсе Ігната Дамейкі // Ігнат Дамейка — светач сусветнай цывілізацыі: Матэрыялы VI Карэліцкіх чытанняў (Мір, 12 вер. 2002 г.) Рэдкал.: Л. Уладыкоўская-Канаплянік (гал. рэд.) і інш. — Менск: «Энцыклапедыкс», 2002. — 136 с, [4] іл. ISBN 985-6599-64-4.
3. Куляшоў А. Хамуціус: Паэма // Полымя. № 9, 1975. С. 73—101.
4. Сагановіч Г. Русіны пад Грунвальдам (Дуброўнай) у 1410 г. // Беларускі гістарычны агляд. Т. 11, сш. 1—2 (20—21), сьнежань 2004 г.
5. Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1539.
6. Грынявецкі В. Варні // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 390.
7. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo. — Warszawa, 1893. S. 941.
8. Варняй // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
9. Варняй // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo. — Warszawa, 1893. S. 941—942.
• Ворне (Ворни) // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб, 1890—1907.