Бэркут

Бэркут, арол-маркут (Aquila chrysaetos) — драпежная птушка сямейства ястрабіных, самы буйны арол.

Бэркут
Клясыфікацыя
Надцарства	Эўкарыёты
Царства	Жывёлы
Падцарства	Эўмэтазоі
Разьдзел	Двухбакова-сымэтрычныя
Падразьдзел	Другаснаротыя
Тып	Хордавыя
Падтып	Пазваночныя
Надкляса	Чацьвераногія
Кляса	Птушкі
Падкляса	Наванёбныя
Атрад	Сокалападобныя
Сямейства	Ястрабіныя
Род	Арлы
Від	Бэркут
Бінамінальная намэнклятура
Aquila chrysaetos
Арэал
Арэал
Бэркут на Віківідах  Бэркут у Вікісховішчы ITIS 175407 · NCBI 8962

Aquila chrysaetos

Апісаньне

Памеры цела бэркута дасягаюць 1 мэтар пры масе да 7 кіляграмаў, размах крылаў 1,6—1,8 м. Самкі буйнейшыя за самцоў. Афарбоўка чорна-бурая, на патыліцы і задняй частцы шыі — залаціста-жоўтае пер’е. У маладых птушак хвост белы зь цёмнай палоскай па краі, у старых белым застаецца толькі самая аснова хваста. Дзюба кручкаватая, моцная, ногі таксама моцныя з крывымі і вострымі кіпцюрамі. Голас хрыпаты.

Распаўсюджваньне

Арэал бэркута вельмі шырокі. Ён ахоплівае дзьве траціны сушы Зямлі. Але ў сучасных умовах на многіх гэтых тэрыторыях засталіся толькі адзінкі гэтай птушкі. У ХХ стагодзьдзі ў выніку рэзкага скарачэньня колькасьці арол-бэркут патрапіў у Чырвоную кнігу.

Харчаваньне

Харчуецца бэркут вавёркамі, зайцамі, мышамі, сусьлікамі, цецерукамі, гусямі, глушцамі, курапаткамі, можа справіцца і з маладымі ці аслабленымі аленямі, казламі, баранамі, лісіцамі і іншымі жывёламі. У час бяскорміцы выкарыстоўвае ў харчаваньні падлу.

Размнажэньне

Бэркуты жывуць усё жыцьцё адной парай, для сваіх птушанят яны будуюць з сучча і гальля вялікія гнёзды-калыскі дыямэтрам да 2—3 м, вышынёй жа яны могуць дасягаць чалавечага росту. Гнёзды разьмяшчаюць на вялікіх дрэвах, у горных раёнах — на скалах, у каменных нішах. Сярэдзіну гнязда ўсьцілаюць пасьцілкай з пуху, пер’я, травы, поўсьці. Арліца кладзе ў гняздо 1—3 (часьцей 2) белых з чырвона-бурымі плямкамі яйкі, на якіх сядзіць паўтара месяца. Бэркут-самец час ад часу дае ёй магчымасьць палятаць, пахарчавацца, замяняючы яе на гнязьдзе. Арлянят гадуюць абодва бацькі, носячы ім у гняздо розную жыўнасьць. У тры месяцы арляняты ўжо пачынаюць вучыцца лётаць, але са сваімі бацькамі яны разьвітваюцца толькі праз год.

Бэркут і чалавек

Да жыцьця ў няволі бэркут прызвычайваецца нядрэнна, працягласьць яго жыцьця ў заапарках дасягае 60 і болей гадоў, але там ён не размнажаецца. У Казахстане і Сярэдняй Азіі бэркута са старадаўніх часоў прыручаюць і выкарыстоўваюць на паляваньні. Арол здабывае для людзей зайцаў, ліс, маладых ваўкоў і розных птушак. Прычым прыручаная птушка можа жыць у гаспадара многія гады, цярпьліва выконваючы свае паляўнічыя абавязкі.

Ахова

Від уключаны ў Дадатак І Дырэктывы ЭЗ па ахове рэдкіх птушак, Дадатак ІІ Бэрнскай канвэнцыі, Дадатак ІІ Бонскай канвэнцыі, аднесены да SPEC 3. Бэркут занесены ў Чырвоныя кнігі Беларусі, Латвіі, Летувы, Польшчы, Расеі, Украіны.

Вонкавыя спасылкі