Remove ads
А́фікс — усякая значная частка слова з выняткам кораню (прыстаўка/прэфікс, суфікс, канчатак, постфікс). Тое, што й фармант (лац. formans, formantis — які ўтварае, фармуе)[1].
Паводле месца разьмяшчэньня датычна кораня афіксы падзяляюцца на:
- прэпазыцыйныя (перад коранем; прыстаўка);
- постпазыцыйныя (пасьля кораня; суфікс, канчатак, постфікс);
- афіксы, якія стаяць паміж марфэмаў (інтэрфіксы).
Паводле частасбці ўжываньня афіксы падзяляюцца на:
- рэгулярныя (сустракаюцца ў вялікай колькасьці словаў, характарызуюцца паўтаральнасьцю, утвараюць цэлыя словаўтваральныя або формаўтваральныя рады);
- нерэгулярныя (сустракаюцца ў невялікай колькасьці словаў і не ўтвараюць вытворных).
Паводле здольнасьці ўтвараць новыя словы афіксы падзяляюцца на:
- прадуктыўныя (актыўна выкарыстоўваюцца пры ўтварэньні новых словаў);
- непрадуктыўныя (не ўтвараюць новых словаў).
Нерэгулярныя афіксы заўсёды непрадуктыўныя. Рэгулярныя — прадуктыўныя й непрадуктыўныя.
Паводле сэмантычных дачыненьнях паміж сабой афіксы падзяляюцца на:
- сынанімічныя (маюць блізкае або аднолькавае значэньне, але па-рознаму гучаць);
- антанімічныя (маюць супрацьлеглае значэньне);
- полісэмічныя/мнагазначныя (могуць мець некалькі розных значэньняў);
- аманімічныя (супадаюць паводле формы, але адрозьніваюцца паводле значэньня).
Паводле паходжаньня афіксы падзяляюцца на:
- спрадвечнабеларускія (пры-, -н-, -ск-, -осьць ды іншыя);
- запазычаныя (анты-, -ірава-, -ізм ды іншыя).
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads