Імунная сыстэма

Іму́нная сыстэ́ма — падсыстэма, якая існуе ў хрыбетных жывёлаў і аб’ядноўвае органы й тканкі, якія абараняюць арганізм ад захворваньняў, ідэнтыфікуючы й зьнішчаючы пухлінавыя вузы й патагены. Для правільнага функцыянаваньня імунная сыстэма павінна выяўляць шырокі спэктар агентаў, ад вірусаў да паразытычных чарвякоў, і адрозьніваць іх ад уласных здаровых тканінаў арганізма. Распазнаньне ўзбуджальнікаў ускладняецца іхнай адаптацыяй і эвалюцыйным разьвіцьцём новых мэтадаў пасьпяховага інфікаваньня арганізма-гаспадара.

Сканаваны малюнак электроннага мікраскопа аднаго з нэўтрафілаў (жоўты), які ахапіў бактэрыю сыбірскай язвы (аранжавы).

Патагены могуць хутка разьвівацца й адаптавацца, каб пазбегнуць выяўленьня й зьнішчэньня імуннай сыстэмай. У выніку, некаторыя ахоўныя мэханізмы, таксама эвалюцыянавалі, каб распазнаваць і нэўтралізаваць патагенныя мікраарганізмы. Нават простыя аднавузавыя арганізмы, як то бактэрыі, валодаюць рудымэнтарнай імуннай сыстэмай, у выглядзе фэрмэнтаў, якія абараняюць ад інфэкцыі бактэрыяфага. Іншыя асноўныя імунныя мэханізмы эвалюцыянавалі ў старажытных эўкарыётаў і да гэтага часу застаюцца ў іхных сучасных нашчадкаў, як то расьлінах і вусякоў. Гэтыя мэханізмы ўключаюць фагацытоз, антымікробныя пэптыды, дэфэнзіны й сыстэму камлемэнту. Сківіцаротыя хрыбетныя, у тым ліку чалавек, маюць яшчэ больш складаныя мэханізмы абароны^[1], у тым ліку здольнасьць адаптавацца зь цягам часу да канкрэтных узбуджальнікаў. Адаптыўны імунітэт стварае імуналягічную памяць на канкрэтны ўзбуджальнік, што вядзе да павышэньнай здольнасьці арганізму да супрацьстаяньня пры настпнай сустрэчы з тым жа ўзбуджальнікам. Гэты працэс набытага імунітэту ляжыць у аснове вакцынацыі.

Парушэньні імуннай сыстэмы могуць прывесьці да аўтаімунных захворваньняў, запаленчых захворваньняў і раку^[2][3]. Імунадэфіцыт адбываецца, калі імунная сыстэма менш актыўная, чым звычайна, у выніку паўтаральных і небясьпечных для жыцьця інфэкцыяў. У людзей імунадэфіцыт можа стацца альбо ў выніку генэтычных хваробаў, як то цяжкі камбінаваны імунадэфіцыт, або набытых захворваньняў, як то ВІЧ/СНІД ці выкарыстаньне імунасупрэсіўных прэпаратаў. У адрозьненьне ад аўтаімунных захворваньняў у выніку гіпэрактыўнасьці імунная сыстэма атакуе нармальныя тканіны, як калі б яны былі вонкавымі арганізмамі. Агульныя аўтаімунныя захворваньні ўключаюць аўтаімунны тырэяідыт, рэўматоідны артрыт, цукровы дыябет першага тыпу й сыстэмную чырвоную ваўчанку. Імуналёгія ахоплівае вывучэньне ўсіх аспэктаў дзейнасьці імуннай сыстэмы.

Лімфацыты

T-кілеры

Цытатаксічная Т-вуза распазнае антыген, прадстаўлены комплексам ГКГС-I інфікаванай вузы.

T-хэлперы

Актывацыя імуннага адказу.

B-лімфацыты і антыцелы

Дыфэрэнцыяцыя B-вузы ў плязматычную вузу

Крыніцы

1. Beck, Gregory; Gail S. Habicht (November 1996). «Immunity and the Invertebrates» (PDF). Scientific American 275 (5): 60—66.
2. «Inflammatory Cells and Cancer», Lisa M. Coussens and Zena Werb, Journal of Experimental Medicine, March 19, 2001, vol. 193, no. 6, pages F23-26
3. «Chronic Immune Activation and Inflammation as the Cause of Malignancy», K.J. O’Byrne and A.G. Dalgleish, British Journal of Cancer, August 2001, vol. 85, no. 4, pages 473—483

Вонкавыя спасылкі

• Імунная сыстэма. Цэнтральныя й пэрыфэрычныя органы
• Імунная сыстэма. University of Hartford
• Імунная сыстэма. Пер. з анг. Н. Д. Фірсава (2019)