Эдуард Манэ

Эдуа́рд Манэ́ (23 студзеня 1832, Парыж — 30 красавіка 1883, Парыж) — францускі мастак, адзін з найвыбітнейшых мастакоў ХІХ стагодзьдзя.

Эдуард Манэ
Імя пры нараджэньні	Édouard Manet
Дата нараджэньня	23 студзеня 1832
Месца нараджэньня	Парыж, Францыя
Дата сьмерці	30 красавіка 1883
Месца сьмерці	Парыж, Францыя
Месца пахаваньня	могілкі Пасі[d]
Месца вучобы	Калеж-ліцэй Жака Дэкура[d]
Занятак	мастацтва
Навуковая сфэра	малярства
Жанры	партрэт[1], жанравае малярства[d][1], натурморт[d][1], пэйзаж[1] і рэлігійны жывапіс[d][1]
Плынь	рэалізм, імпрэсіянізм
Працы	Алімпія (1863)
Пад уплывам	Тама Куцюр
Узнагароды
Подпіс
Эдуард Манэ ў Вікісховішчы

Біяграфія

Эдуард Манэ быў першым сынам у багатай мяшчанскай сям’і. Яго бацька, Агюст Манэ, быў юрыстам, выконваў абавязкі кіраўніка дэпартамэнта ў Міністэрстве юстыцыі Францыі. Маці, Эўген Дэсірэ Фарн’е, паходзіла з арыстакратычнай сям’і, якая мела кроўныя сувязі са швэдзкай каралеўскай сям’ёй (яе хросны бацька быў каралём Швэцыі Карл ХІІІ). Эдуард меў двух малодшых братоў — Эўгена і Гюстава. У 1838 годзе Эдуард Манэ паступіў у Школу Пуалу, але схільнасьці да навукі ў маладога Эдуарда адсутнічалі. Аднак бацькі спадзяваліся, што Эдуард зьменіць сваё стаўленьне да вучобы і аддалі яго, у 1842 годзе ў Каледж Ралін (адну з самых вядомых навучальных установаў у Парыжы). Там Эдуард пазнаёміўся з Атанінам Прустам, сваім будучым біёграфам. Аднак зьмена школы не зьмяніла стаўленьне Манэ да навукі, але у гэты час, дзядзька Манэ, Эдмон Эдуард Фарн’е, выкрыў у Эдуарда мастацкі талент. Дзядзька даў Эдуарду першыя ўрокі малюнка і пазнаёміў яго з Люўрам.

Праз тое, што вынікі вучобы ў каледжы былі вельмі слабыя, бацька Эдуарда, зразумеў, што павінен кінуць мары пра юрыдычную кар’еру сына, аднак быў катэгарычна супраць плянаў сына стаць мастаком, тым ня менш, ён дазволіў Эдуарду самаму абраць наступную навучальную ўстанову. У 1847 годзе Манэ спрабаваў паступіць у Вышэйшую Марскую Школу, аднак няўдала. Для таго, каб павялічыць свае шансы наступны раз, Манэ запісаўся ў паўгадавы рэйс на караблі для кандыдатаў ў Марскую Школу. Аднак гэты рэйс расчараваў Манэ ў кар’еры марака, і пасьля другога няўдалага экзамэна ў Марскую Школу ў 1849 годзе, ён пераканаў бацьку дазволіць яму займацца мастацтвам. У студзені 1850 года Манэ пачаў працаваць у майстэрні Томаса Куцюра.

«Партрэт бацькоў»

Захапленьне старажытным мастацтвам прывяло да шматлікіх падарожжаў Манэ. Ён некалькі разоў наведваў галяндзкія мастацкія музэі дзе захапіўся мастацтвам Франса Халса. У 1853 годзе ён зьдзейсьніў падарожжа ў Італію, дзе наведаў Вэнэцыю і Флярэнцыю. Менавіта ў гэты час, на маладога мастака паўплывала творчасьць мастакоў раньняга Рэнэсансу. Назад у Францыю Манэ не сьпяшаўся, па дарозе ён наведаў музэі Дрэздэна, Прагі, Вены і Мюнхэну.

У 1856—1858 гг., Манэ атрымаў вядомасьць як выбітны мастак. Яго запрашалі ў розныя салёны, дзе ён пазнаёміўся з мастацкімі коламі Парыжу. Асабліва блізкія адносіны Манэ зьвязвалі са скандальным паэтам Шарлем Бадлерам. Разам з графам Альберам дэ Валеруе мастак здымае майстэрню. Штодзённа малады мастак наведвае Люўр, дзе робіць копіі зь вядомых карцінаў.

У 1859 годзе, Манэ кінуў вучобу ў майстэрні і вырашыў выставіцца ў Парыскім салёне, штогадовай прэстыжнай выставе, аднак журы адхіліла ўсе карціны мастака. Але Манэ вырашыў выстаўляцца ў 1861 годзе, для чаго прадставіў дзьве новыя карціны «Партрэт бацькоў» і «Гітарэра», якія былі прынятыя журы салёна, а «Гітарэра» нават атрымала ўзнагароду.

Прызнаньне салёна, прынесла мастаку вядомасьць і грошы, а таксама прызнаньне бацькі.

У гэты час адзін з арганізатараў салёна Люі Марцінэ заснаваў альтэрнатыўную выставу, у якой былі і карціны Манэ «Хлопчык зь вішнямі», «Чытач», а так сама атрымаўшая прызнаньне карціна «Гітарэра».

Журы салёна 1863 года адвергла ўсе карціны, прадстаўленыя Манэ, праўда адначасова былі ахілены і яшчэ 2800 карцінаў. Абражаныя мастакі зьвярнуліся да Марцінэ з просьбай правесьці выставу без ухвалы журы. Выстава была праведзена. Атрымаўшы назву «Салён адвергнутых», на якой карціна Манэ «Сьнеданьне на траве» атрымала скандальную славу, стаўшы сымбалем ўсёй выставы.

У 1865 годзе Манэ выстаўляе ў салёне сваю (цяпер сусьветна вядомую) «Алімпію» — карціну, якую палічылі вельмі вульгарнай і непрыстойнай. Яна справакавала грандыёзны скандал, пасьля якога Манэ вымушаны быў пераехаць у Гішпанію. У 1867 годзе мастак вяртаецца ў Парыж, дзе напружана працуе ствараючы свае лепшыя карціны.

«Алімпія» (1863)

«У цяпліцы» (1879).

Пасьля Франка-Прускай вайны і Парыскай камуны, Манэ збліжаецца з імпрэсіяністамі. Але ён не пажадаў удзельнічаць у іх выставах, спрабуючы атрымаць прызнаньне афіцыйных салёнаў. Чарговы скандал вакол яго карцінаў узьнік у 1874 годзе. «Чыгунка» зноў была адхілена журы. І толькі ў 1879 годзе Парыскі Салён прыняў карціны Манэ «У цяпліцы» і «У лодцы».

Некалькі апошніх гадоў жыцьця Эдуард Манэ пакутаваў ад сыфілісу, якім заразіўся ў саракагадовым узросьце, і рэўматызму. У канцы жыцьця, у мастака здарылася гангрэна левай стапы. Апэрацыя не прынесла выздараўленьня і ён памёр праз 11 дзён 30 красавіка 1883 года. Пахаваньне адбылася 3 траўня 1883 года ў прысутнасьці такіх вядомы асобаў як: Эміль Заля, Альфрэд Стывэнс, Клёд Манэ, Эдгар Дэга.

У сваёй творчасьці Эдуард Манэ лічыў стандартам працы Дыега Вэляскеса. Таксама ў Люўры капіяваў працы Тыцыяна.

Біяграфію Манэ напісаў францускі пісьменьнік Анры Пэрушо.

Крыніцы

1. RKDartists (нід.)

Вонкавыя спасылкі

• Edouard Manet (анг.) Britannica.com