Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх (Сноў)

Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх — помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва першай паловы XIX ст. у Снове. Знаходзіцца на паўночна-ўсходняй ускраіне колішняга мястэчка, на раўнінным беразе ракі Сноўкі. Твор архітэктуры клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх
Палац Рдултоўскіх
Краіна	Беларусь
Вёска	Сноў
Каардынаты	53°13′22.94″ пн. ш. 26°24′47.15″ у. д.
Архітэктурны стыль	клясыцыстычная архітэктура[d]
Аўтар праекту	Браніслаў Тычэцкі[d]
Заснавальнік	Казімір Рдултоўскі[d]
Дата заснаваньня	1827
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх на мапе Беларусі Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх
Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх на Вікісховішчы

Гісторыя

Праект Б. Тычэцкага, 1827 г.

Вялікае Княства Літоўскае

Маёнтак Сноў перайшоў да Рдултоўскіх ад Я. Пратасевіча. Першы палац тут, відаць, збудаваў у 1760 годзе Ян Хрызастом Рдултоўскі (1735—1791). У 1764 годзе ў ім спыняўся кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. Паводле радзіннай хронікі Рдултоўскіх, гэты палац разбурылі ў час Барскай канфэдэрацыі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Палац. Н. Орда, 1864—1876 гг.

Аднаўленьне сядзібы адбылося за Казімерам Рдултоўскім (1785—1855), які стварыў тут рэзыдэнцыю зь зімовым садам і галерэяй, заснаваў у Адахаўшчыне суконную фабрыку. Будаваньне мураванага палаца скончылася ў 1827 годзе паводле праекту архітэктара Браніслава Тычэцкага^[1].

У 1854 годзе маёнтак і палац перайшлі да барона Густава Гартынга (1819—1879), які парадніўся зь мясцовымі зямянамі і асыміляваўся ў мясцовым асяродзьдзі. Пазьней маёнтак перайшоў у валоданьне яго сына — Мікалая, а потым унука — Генрыка, жанатага з Тэкляй Неміровіч-Шчыт.

Найноўшы час

Абмеры 1936 г.

Па рамонце каля 1925 году барон Генрык Гартынг прыстасаваў палац пад канцылярыю і жытло Корпусу аховы памежжа. Сам барон жыў побач у адной з гаспадарчых пабудоваў маёнтку.

За савецкім часам у будынку разьмяшчалася вайсковая мэдычная ўстанова.

Архітэктура

Палац — помнік архітэктуры клясыцызму, кампазыцыйны цэнтар буйнамаштабнага манумэнтальнага ансамблю, арганізаванага паводле прынцыпу сымэтрычна-восевага пляну^[2]. Гэта 2-павярховы цэнтральны аб’ём, які злучаецца бакавымі крыламі-калянадамі з павільёнамі. Галоўны ўваход вылучаецца 4-калённым портыкам іянічнага ордэра. Такі ж портык, але зь меншым выступам ад роўніцы сьцяны месьціцца з боку парку. Левае крыло мае выгляд адкрытай галерэі — калянады, а правае — калянады, якая далучаецца да фасаднай сьцяны. У неглыбокіх і роўных нішах павільёнаў разьмяшчаюцца вокны з сандрыкамі, а ў верхняй частцы сьценаў — рэльеф расьліннага арнамэнту.

Усярэдзіне мае больш за 100 памяшканьняў. Уваходныя вэстыбюлі злучаюцца паміж сабою і асноўнымі памяшканьнямі палаца — залямі, гасьцёўнямі, кабінэтамі, разьмешчанымі на першым паверсе. Парадная заля мае ў пляне прастакутную форму, яе плошча перавышае 100 м². Шэсьць высокіх вокнаў, якія выходзяць на абодва фасады палаца (па тры на кожны), забясьпечваюць вялікую лёгкасьць інтэр’еру. Заля аздабляецца нішамі, скульптурай, калянадамі, захавалася кафляная печ.

Парк

Пэйзажны парк пэрымэтрам ахопліваецца алеяй, на якую выводзіць цэнтральная 3-радная алея зь ясеняў і клёнаў. Да цэнтральнай параднай часткі з правага (паўднёвага) боку далучаецца вялікі вадаём, зь левага — пладовы сад з алеяй зь ясеняў і ліпаў. Сыстэма каналаў утварыла некалькі выспаў мудрагелістай формы, шчыльна зарослых хмызьняком і дрэвамі розных пародаў.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Т. Барэці, 1894 г.
• 
  1909 г.
• 
  Я. Булгак, 1911 г.
• 
  1916 г.

• 
  1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  А. Віслоцкі, 1923 г.
• 
  А. Віслоцкі, 25.09.1923 г.

• 
  А. Віслоцкі, 25.09.1923 г.
• 
  А. Віслоцкі, 1925 г.
• 
  1927 г.
• 
  1927 г.

• 
  1929 г.
• 
  1930 г.
• 
  да 1939 г.
• 
  да 1939 г.

• 
  1930-я гг.
• 
  1930-я гг.
• 
  1930-я гг.
• 
  1936 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Портык
• 
  Галерэя левага крыла
• 
  Фрагмэнт

Крыніцы

1. Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX — пачатку XX стагоддзя. — Менск, 2011. С. 350.
2. Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 455.

Літаратура

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
• Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX — пачатку XX стагоддзя. — Менск: Беларусь, 2011. — 430 с ISBN 978-985-01-0880-7.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  612Г000500

• Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх у Снове, Radzima.org