Маніпуляваньне

Маніпулява́ньне (па-лацінску: manipulus — «жменя») — грамадзкі ўплыў праз падступства, падман або злоўжываньне дзеля зьмены ўспрыманьня або паводзінаў іншых.

Сэнсалізаванае адлюстраваньне Бостанскай расправы (5 сакавіка 1770 г.): такія выявы выкарыстоўваліся, каб разьвязаць незадавальненьне і спрыяць адзінству сярод амэрыканскіх каляністаў супраць брытанскай кароны перад амэрыканскай вайной за незалежнасьць.

Перадумовы

Ажыцьцяўленьне прадугледжвае:

• утойваньне нападніцкіх намераў і паводзінаў;
• веданьне ўразьлівасьці ахвяры;
• адсутнасьць ваганьняў пры шкодніцтве супраць ахвяры.

Спосабы

Вылучаюць наступны шэраг спосабаў:

• хлусьня: падступны падман;
• замоўчваньне: утойваньне істотнай часткі праўды;
• адмаўленьне: непрызнаньне няправільнасьці дзеяньня;
• апраўданьне: выкрутлівае тлумачэньне неналежных паводзінаў;
• прымяншэньне: адмаўленьне шкоднасьці паводзінаў;
• няўвага: адмова чуць аб рэчах, што адцягваюць ад распарадку;
• адцягненьне ўвагі: накіраваньне размовы на іншы прадмет бяз простага адказу на простае пытаньне;
• адгаворка: няўцямны, расплывісты адказ;
• утоенае запалохваньне: ускосная пагроза;
• перакульваньне віны: схіленьне да сумневу, трывогі й пакоры выказваньнем аб нядбайнасьці ахвяры;
• пасаромленьне: насьмешка і абраза дзеля павелічэньня страху, сумневу і пачуцьця нявартасьці;
• удаваньне ахвяры: выклік спагады дзеля атрыманьня супрацы;
• ачарненьне ахвяры: змушэньне ахвяры да абароны пры ўтойваньні нападніцкага намеру;
• удаваньне слугі: утойваньне карысьлівасьці пад выглядам службы;
• спакушэньне: абаяньне, пахвала і лісьлівасьць дзеля атрыманьня даверу і адданасьці;
• вінавачаньне іншых: прыхаванае прыпісваньне віны;
• удаваньне нявіннасьці: выклік сумневу ў меркаваньні ахвяры цьверджаньнем аб ненаўмыснасьці шкоды;
• удаваньне замяшаньня: гульня ў няведаньне;
• узрушвальны гнеў: падпарадкаваньне лютасьцю.

Уразьлівасьці

У ахвярах выкарыстоўваюць наступныя ўразьлівасьці:

• прастадушнасьць: непрызнаньне за людзьмі хітрасьці й бязьлітаснасьці;
• сумленнасьць: жаданьне пабачыць староньні абвінавачвальны погляд;
• няпэўнасьць: нястача самапэўнасьці, што вядзе да пераходу ў абарону;
• чуласьць: вера ў наяўнасьць зразумелай прычыны шкадлівасьці;
• пакора: залежнасьць ад староньняга меркаваньня^[1].

Падахвочваньні

Пры ажыцьцяўленьні кіруюцца наступнымі падахвочваньнямі:

• дасягненьне мэты і выгады незалежна ад шкоды іншым;
• неабходнасьць пачуцьця перавагі ў дачыненьнях зь іншымі;
• жаданьне адчуць сябе кіраўніком;
• дасягненьне пачуцьця ўлады над іншымі дзеля павышэньня самаацэнкі^[2].

Ступені

Вылучаюць тры ступені зьдзяйсьненьня:

• ацэнка. Вымярэньне карыснасьці асобы, як крыніцы грошай, улады, любошчаў або ўплыву. Вызначэньне слабасьцяў ахвяры.
• ажыцьцяўленьне. Стварэньне хлусьлівага вобраза, што адпавядае патрэбам і чаканьням ахвяры, дзеля заваёвы яе даверу. Праверка нутраных сілаў і прыватных патрэбаў. Пабудова асабістых дачыненьняў з ахвярай.
• пакіданьне. Вызначэньне далейшай бескарыснасьці ахвяры. Пераход да наступнай ахвяры^[3].

Крыніцы

1. Джордж Сайман У авечай шкуры: разуменьне і абыходжаньне з маніпулятыўнымі людзьмі = па-ангельску: In Sheep's Clothing: Understanding and Dealing with Manipulative People. — Літл Рок: A. J. Christopher & Company, 1996. — 140 с. — ISBN 978-0965169608
2. Харыэт Брэйкер Хто тузае за вашыя ніткі?: як разарваць круг маніпуляваньня і аднавіць кіраваньне вашым жыцьцём = па-ангельску: Who's Pulling Your Strings?: How to Break the Cycle of Manipulation and Regain Control of Your Life. — Нью-Ёрк: McGraw-Hill Professional, 2004. — 256 с. — ISBN 978-0071446723
3. Пол Бабяк, Робэрт Хэйр Зьмеі ў касьцюмах: калі псыхапаты ідуць на працу = па-ангельску: Snakes in Suits: When Psychopaths Go to Work. — Нью Ёрк: HarperCollins, 2006. — 352 с. — ISBN 978-0061147890