Toryo

An toryo (Ingles: thorium) iyo sarong maluyang radyo-aktibong metaliko na elementong kimikal na may simbolong Th asin atomikong bilang na 90. An toryo iyo garu pirak asin nagigin itom kapag nailuwas sa ere, na minaporma nin thorium dioxide; ini iyo medyo malumoy, dae mababari kun pupukpokon kundi mapapatag sana, asin igwa nin halangkaw na punto nin pagkatunaw. An toryo iyo sarong elektropositibong aktinido na an kimika iyo pigdomina kan +4 oksidasyong istado; ini iyo reaktibo man asin nagkakalayo sa ere kun pinong nabanga.

Sarong sampol nin toryo

An gabos na aram na isotopo kan toryo iyo dae pusog. An pinakapusog na isotopo iyo an ²³²Th, na igwang kabangang-buhay nin 14.05 bilyong taon, o harus an edad kan uniberso; nalalapa ini nin maluwayong maray sa paagi nin alpha na pagkalapa, na nagpopoon nin kadenang pagkalapa na ipinangaran sa seryeng toryo na nagtatapos sa pusog na ²⁰⁸Pb. Sa Kinaban, an toryo asin uranyo iyo an mga solamenteng signipikong radyoaktibong elemento na mahihiling nin natural sa dakulang kantidad bilang mga primordiyal na elemento. An toryo iyo tsantado na lagpas tolong beses an pagigin abundante kaysa sa uranyo sa ibabaw kan kadagaan nin Kinaban, asin iyo pangenot na pigpipino hali sa monazite na baybay bilang sarong gilid-na-produkto sa pagguno nin mga bihirang pankinabang metal.

Padagos na pagbasa

• Jordan, B. W.; Eggert, R.; Dixon, B.; et al. (2014). "Thorium: Does Crustal Abundance Lead to Economic Availability?" (PDF). Colorado School of Mines. Archived from the original (PDF) on 30 June 2017. Retrieved 29 September 2017.
• International Atomic Energy Agency (2005). Thorium fuel cycle – Potential benefits and challenges