![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Blood_Test_%252815575812743%2529.jpg/640px-Blood_Test_%252815575812743%2529.jpg&w=640&q=50)
Ҡан
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ҡан — күҙәнәктәрҙе туҡландырып, ҡан тамырҙары буйлап йөрөгән шыйыҡ эске среда. Тоташтырғыс туҡымаларҙың бер төрө.
Ҡан | |
![]() | |
Төҫ | Ҡыҙыл төҫ, бесцветный[d] һәм йәшел |
---|---|
Ҡайҙа өйрәнелә | гематология |
Продуцируется | костный мозг[d] |
Код NCI Thesaurus | C12434 |
![]() |
Ҡан — организмдың тоташтырғыс туҡымаһы төрҙәренең береһе булып тора. Уның төп өлөшөн шыйыҡ хәлдәге күҙәнәк-ара матдә — плазма тәшкил итә.
Плазмала ҡан күҙәнәктәре (ҡан тәнсәләре) — эритроциттар, лейкоциттар һәм ҡан пластинкалары — тромбоциттар була.
Умыртҡалыларҙың ҡаны ҡыҙыл төҫтә. Төҫө эритроциттаҙағы кислородты бәйләүсе гемоглобинға бәйле. Кешенең кислородҡа байыған ҡаны (артериаль ҡан) асыҡ ҡыҙыл төҫтә, ә кислородһыҙ ҡан (веноз) ҡарағусҡыл ҡыҙыл төҫтә була.
Йомшаҡ тәнлеләр (моллюскылар) һәм быуынтығаяҡлыларҙың ҡаны (дөрөҫөрәге, гемолимфа) гемоцианинға бәйле зәңгәр төҫтә була.
Дөйөм алғанда, ирҙәрҙең ҡаны уртаса 5,2 л, ҡатын-ҡыҙҙарҙыҡы — 3,9 л, яңы тыуғандарҙыҡы — 200—350 мл тирәһе тәшкил итә.
Организмда булған ҡан миҡдары тән массаһының— 6—8 % -ын тәшкил итә.
Ҡан яһаусы ағзалар булып һөйәктең ҡыҙыл кимек матдәһе, тимус, лимфатик төйөндәр һәм талаҡ тора.
Биологиның ҡанды өйрәнеүсе бүлеге гематология тип атала.