![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/%25D0%2597%25D0%25BE%25D0%25BB%25D0%25BE%25D1%2582%25D0%25BE%25D0%25B5_%25D0%25BF%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25B8%25D0%25BB%25D0%25BE_%25D0%25BC%25D0%25B5%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B8.webm/640px--%25D0%2597%25D0%25BE%25D0%25BB%25D0%25BE%25D1%2582%25D0%25BE%25D0%25B5_%25D0%25BF%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25B8%25D0%25BB%25D0%25BE_%25D0%25BC%25D0%25B5%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B8.webm.jpg&w=640&q=50)
Энергия һаҡланыу законы
төп физика законы / From Wikipedia, the free encyclopedia
Энергия һаҡланыу законы — тәбиғәттәге күп тәжрибәләр менән асыҡланған төп закон. Ябыҡ физик системала скаляр ҙурлыҡ- энергия ваҡыт дауамында һаҡлана. Энегрия һаҡланыу законы бөтә ерҙә лә ҡулланыла торған законлылыҡты күрһәтә, шуға күрә уны энергия һаҡланыу принцибы тип атарға була.
Энергия һаҡланыу законы | |
Закон йәки теорема формулаһы |
|
---|---|
Вики-проект | Проект:Математика[d] |
![]() |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Newtons_cradle_animation_book.gif/320px-Newtons_cradle_animation_book.gif)
Фундаменталь ҡараш буйынса, Нётер теоремаһына ярашлы энергия һакланыу законы - ваҡыттың бер төрлөлөгө һөҙөмтәһе (физика закондарының ваҡытҡа бәйләнмәгәнлегенән сығып).
Төрлө физика бүлекләтендә бер нисә энергия төрө айырыла. Һәр бер энергияның төрө өсөн үҙ энергия һаҡланыу законы теркәлгән: классик механикала - механик энергия һаҡланыу законы, термодинамикала - термодинамиканың беренсе нигеҙе, электродинамикала - Пойнтинг теоремаһы. Ләкин тулы энергия һаман һаҡлана.
Нётер теоремаһы буйынса һәр бер һаҡланыу законы тигеҙләмәһе ниндәй ҙә булһа симметрияға тап килә.
Энергия һаҡланыу законы- ваҡыттың бер ишлелегенә бәйле.
Йоплоҡ һаҡланыу законы- ваҡыттың изотроплылығына бәйле.
Импульс һаҡланыу законы - арауыҡ (ғаләм киңлеге) бер төрлөлөгөнә бәйле.
Импульс моменты һаҡлану законы - арауыҡ (ғаләм киңлеге) изотроплылығына бәйле.
Энергия бер нисә төргә шартлы рәүештә бүленә, шуға күрә быны эшләү күп ваҡытта бик ауыр .