Ижевск

Иже́вск (удмуртса Иж, Ижкар^[3]) — Рәсәйҙәге Удмурт Республикаһының баш ҡалаһы. Рәсәй Федерацияһының халҡы 100 меңдән күберәк булған егерменсе мегаполисы. Волга буйының һәм Уралдың эре административ, сәнәғәт, сауҙа, фәнни-мәғариф һәм мәҙәни үҙәге.

Ҡала
Ижевск удмуртса Иж, Ижкар
Флаг[d] Герб
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Удмурт Республикаһы
Муниципаль район	Ижевск
Координаталар	56°51′ с. ш. 53°13′ в. д.HGЯO
Эске бүленеш	5 административ район: Октябрь районы (Ижевск) Ленин районы (Ижевск) Индустриаль районы (Ижевск) Беренсе май районы (Ижевск) Устинов районы (Ижевск)
Башлыҡ	Олег Николаевич Бекмеметьев[d]
Нигеҙләнгән	1760
Элекке исеме	21.02.1918 йылға тиклем — Ижевский завод 27.12.1984 йылға тиклем — Ижевск 19.06.1987 йылға тиклем — Устинов
Ҡала с	1918
Майҙаны	315,15[1] км²
Бейеклеге	140 м
Халҡы	632 913 кеше (2013)
Тығыҙлығы	2008 кеше/км²
Агломерация	0,7 млн. кеше [2]
Телефон коды	+7 3412
Почта индексы	426000 - 426999
Һанлы танытмалар
ОКАТО коды	94 401
ОКТМО коды	94 701 000 001
Рәсми сайт	izh.ru  (рус.) (инг.)Ҡалып:Ref-удмурт
Награды
Ижевск

Хәрби сәнәғәт, машиналар төҙөү, металлургия производстволары менән данлыҡлы. Тула менән бер рәттән Рәсәйҙең " төп ҡорал ҡалаһы" булып тора^[4], Хеҙмәт даны ҡалаһы исеменә эйә^[5].

Билдәле шәхестәре

• Әминев Гесиод Абдулла улы (19.02.1939), ғалим-психолог, педагог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Психология фәндәре докторы (1978), профессор (1980). Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1980)^[6].

Климаты

Ҡала климаты Күрһәткес Ғин Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Йыл Абсолют максимум, °C 3,6 5,8 10,1 27,5 31,1 35,6 37,0 37,0 33,0 22,4 11,1 4,5 37,0 Уртаса максимум, °C −8,9 −7,7 −0,7 8,8 18,2 23,2 25,1 21,9 15,2 6,9 −2,4 −7,5 7,7 Уртаса температура, °C −12,4 −11,7 −5 3,7 11,7 17,0 19,0 16,0 10,2 3,4 −5,1 −10,6 3,0 Уртаса минимум, °C −16,1 −15,5 −9,2 −0,6 5,9 11,2 13,4 11,1 6,2 0,4 −7,8 −14 −1,3 Абсолют минимум, °C −46,8 −40,4 −32,1 −23,9 −9,4 −2,4 4,3 −1,7 −5,5 −21,3 −33,5 −47,5 −47,5 Яуым-төшөм нормаһы, мм 30 21 22 26 48 62 59 67 55 51 40 30 511 Сығанаҡ: Погода и климат

Галерея

• 
  Цирк
• 
  Опера һәм балет театры
• 
  М. Т. Калашников исемендәге музей
• 
  Халыҡтар дуҫлығы йорто
• 
  Ижевск күленең яр буйы
• 
  Ижевскиҙың Үҙәк майҙаны
• 
  «Рәсәй менән мәңге бергә» Дуҫлыҡ монументы
• 
  "Ижик" - Ижевск ҡалаһының талисманы

Иҫкәрмәләр

1. Наш город - IZH.RU 2013 йыл 25 февраль архивланған.
2. Согласно Стратегии социально-экономического развития Удмуртской Республики на период до 2025 года 2013 йыл 14 октябрь архивланған., утверждённой Правительством Удмуртской республики, "Об Ижевской агломерации можно говорить, принимая во внимание только 15-километровую зону от Ижевска", это означает, что в состав агломерации включаются только сам город Ижевск (628 тыс. жит.) и Завьяловский район (66 тыс. жит.). Глава и иные представители городской администрации Ижевска высказывали мнение о том, что границы Ижевской агломерации должны включать не 2, а 11 муниципальных образований Удмуртии, а также Чайковский район (с г. Чайковский) из Пермского края и Агрызский район (с г. Агрыз) из Республики Татарстан, не имеют статуса официального документа, утверждённого Правительством Удмуртской республики
3. О происхождении названия «Ижкар» см.: Важнейшие удмуртские топонимы 2011 йыл 8 август архивланған.
4. Города оружейной славы России  (билдәһеҙ) (19 сентябрь 2014). 2016 йыл 19 август архивланған.
5. Яна Городилова. Ижевск стал городом трудовой славы, Моя Удмуртия (29.11.2011). 2017 йыл 13 май архивланған.
6. Башҡорт энциклопедияһы — Әминев Гесиод Абдулла улы(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 15 февраль 2019)

Һылтанмалар

• Сайт администрации Ижевска 2021 йыл 12 февраль архивланған.
• Ижевск: историко-краеведческий обзор на сайте «Удмуртология»
• Виртуальный тур по Ижевску
• Подробная карта Ижевска. Панорамы, фотографии города
• Карта Ижевска с достопримечательностями
• Точное время в Ижевске
• Карта Ижевска к 250-летию города. Все самые интересные места Ижевска на одной карте) 2016 йыл 23 октябрь архивланған.
• Ижевск Open Directory Project (dmoz) һылтанмалар каталогында.
• Архив фотографий старого Ижевска 2011 йыл 30 май архивланған.