Шимпанзе́ (лат. Pan) — приматтар отрядындағы гоминидтар ырыуы. Гоминидтар ырыуы ике төрҙө берләштерә: ғәҙәти шимпанзе (Pan troglodytes) һәм кәрлә шимпанзе (Pan paniscus). Кәрлә шимпанзе бонобо исеме менән дә билдәле. Бөгөнгө көндә ике төргә лә юғалыу хәүефе янай.
Ҡыҫҡа факттар Фәнни классификация, Халыҡ-ара фәнни исеме ...
| Шимпанзе |
Ғәҙәти шимпанзе |
| Фәнни классификация |
|---|
арауыҡтағы ранг
| Супер-класс: | Дүрт аяҡлылар |
| Инфра-класс: | Плаценталылар |
| Супер-отряд: | Euarchontoglires |
| Миротряд: | Приматообразные |
| Ярым отряд: | Ҡоро моронло маймылдар |
| Инфраотряд: | Обезьянообразные |
| Парвотряд: | Узконосые обезьяны |
| Ғаилә өҫтө: | Кеше һымаҡ маймылдар |
|
| Халыҡ-ара фәнни исеме |
|---|
|
Pan Oken, 1816
|
| Синонимдар |
|---|
- Anthropithecus Lesson, 1840
- Anthropopithecus de Blainville, 1838
- Bonobo Tratz et Heck, 1954
- Chimpansee Voigt, 1831
- Engeco Haeckel, 1866
- Fsihego de Pauw, 1905
- Hylanthropus Gloger, 1841
- Mimetes Anon, 1820
- Pongo Haeckel, 1866
- Pseudanthropos Reichenbach, 1860
- Satyrus Mayer, 1856
- Theranthropus Brookes, 1828
- Troglodytes É. Geoffroy, 1812[1]
|
| Төрҙәре |
|---|
- Ғәҙәти шимпанзеtypus
(Pan troglodytes)
- Кәрлә шимпанзе
(Pan paniscus)
|
| Ареал |
|---|
|
|
Ябырға
Шимпанзелар көнсығыш һәм үҙәк Африкала таралған.
Шимпанзе — эре маймыл, буйы 150 см, ауырлығы 45-50 кг һәм артығырыҡ та була. Ҡолаҡ япраҡтары кешенекенә оҡшаған. Ҡара төҫтәге йөн менән ҡапланған. Ҡулдары аяҡтарынан оҙонораҡ. Битендә төктәре юҡ. Ата заттың да, инә заттың да эйәк аҫтында аҡ төктәр була. Африканың тропик урмандарында йәшәй. Күпселек ваҡытын ағастарҙа, көндөң өстән бер өлөшөн ерҙә үткәрә.
Һутлы емештәр, япраҡтар, сәтләүектәр һәм ағас ҡайыры менән туҡлана. Ҡырмыҫҡа һәм термиттарҙы ла ашай.
- Мейтленд Иди. Недостающее звено. — М.: Мир. 1977 г.
- Джейн ван Лавик-Гудолл. В тени человека — М.: Мир, 1974 г.
- Джейн Гудолл. Шимпанзе в природе: поведение — М.: Мир, 1992 г.
_distribution_map.png)
