1990 йылға тиклем СССР-ҙа берҙән-бер сәйәси партия From Wikipedia, the free encyclopedia
Советтар Союзы Коммунистар партияһы (рус. Коммунисти́ческая па́ртия Сове́тского Сою́за, КПСС)[1] (ҡыҫҡартылған атамаһы -аббр. КПСС; көндәлек һөйләштә па́ртия) — Совет Социалистик Республикалар Союзында хакимлек иткән фирҡә (партия).
Коммунистическая партия Советского Союза | |
Лидер: |
генеральный (первый) секретарь ЦК КПСС |
---|---|
Нигеҙләүсе: |
В. И. Ленин |
Төҙөлгән ваҡыты: | |
Тарҡалған ваҡыты: | |
Штаб-квартира: | |
Идеология: |
социализм, марксизм-ленинизм, коммунизм, пролетарский интернационализм |
Интернационал: | |
Йәштәр берләшмәһе: |
ВЛКСМ, |
Ағзалар һаны: | |
Девиз: |
Пролетарии всех стран, соединяйтесь! |
Урындар Съезде народных депутатов: |
1957 / 2250 |
Гимн: |
Интернационал, |
Партия баҫмаһы: |
«Правда» |
Шәхестәр: |
члены партии в категории (1 чел.) |
1898 (1903) йылда Рәсәй марксистары тарафынан нигеҙләнгән РСДРП (Российская социал-демократическая рабочая партия)- Рәсәй социал- демократик эшселәр (большевиктар) партияһы; 1918 йылдың мартынан РКП(б)- Рәсәй коммунистар (большевиктар) партияһы тип атала башлай. 1925 йылдан 1991 йылға тиклем — Бөтә Союз коммунистар партияһы, Советтар Союзы Коммунистар партияһы (Всесоюзная коммунистическая партия большевиков-ВКП(б), Коммунистическая партия Советского Союза-КПСС). 1920-се йылдар башынан алып, 1990 йылға тиклем илдә рөхсәт ителгән берҙән-бер партия. Компартияның хакимлыҡ статусын СССР Конституцияһы билдәләй: 1936 йылғы СССР Конституцияһының 126-сы статьяһында Коммунистар партияһы дәүләт һәм йәмәғәт ойошмаларының «етәксе ядроһы» тип, 1977 йылда ҡабул ителгән СССР Конституцияһында (6-сы статья) бөтә совет йәмғиәтенә, дәүләт һәм йәмғиәт ойошмаларына етәксе һәм йүнәлеш биреүсе көс, тип яҙылған[2]. 1990 йылда СССР-ҙа барған «үҙгәртеп ҡороу» осоронда компартияның сәйәси власть монополияһы бөтөрөлә[3], ләкин яңы редакциялағы СССР Конституцияһында ла КПСС башҡа партиялар араһында айырып күрһәтелгән[4].
1991 йылғы (19—21 август) «август болаһы» менән бәйле ваҡиғаларҙан һуң, ул ваҡыттағы РСФСР Президенты Б.Н.Ельцин КПСС-ты Конституцияға ҡаршы эшмәкәрлектә ғәйепләй. Хоҡуҡҡа ҡаршы килгән РСФСР Президенты Указы менән (№ 169, 6 ноябрь, 1991 йыл) КПСС-тың һәм РСФСР Компартияһы эшмәкәрлеге тыйыла — бөтә ойошмалары ла таратыла, мөлкәте тартып алына. Ләкин Рәсәй Федерацияһы Конституция суды ҡарары буйынса (суд ҡарары № 9-П 30.11.1992), КПСС — РСФСР Компартияһының башланғыс ойошмаларының эшмәкәрлеген тыйыу Конституцияға ярашһыҙ тип табыла. Партияның тарҡалыуы һәм бөтә союз ойошмаһы булыуҙан туҡтауы сәбәпле был эште артабан ҡарау туҡтатыла[5].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.