Remove ads
Зөбәржә́т — үтә күренеп торған асыҡ йәшел төҫтәге аҫыл таш.[1] Химик формулаһы — Be3Al2(SiO3)6.
| Зөбәржәт | |
|---|---|
.jpg) | |
| Бразилия зөбәржәте | |
| Формула | Be3Al2Si6O18 |
| Ҡатнашмалары | Fe2O3, V2O3, Cr2O3 |
| Сингония | Гексагональ |
| Төҫө | Йәшел, һаоғылт-йәшел |
| Һыҙат төҫө | Аҡ |
| Ялтырауығы | Быяла |
| Үтә күренеүсәнлеге | Үтә күренеүсән, ярым үтә күренеүсән |
| Ҡатылығы | Моос шкалаһы буйынса7,5 - 8,0 |
| Йәбешеүсәнлеге | бик яҡшы түгел |
| Һыныусанлығы | Тигеҙһеҙ |
| Тығыҙлығы | 2,69 - 2,78 г/см³ |
| Һыныу күрһәткесе | nω = 1.564–1.595, nε = 1.568–1.602 |
Зөмәрдләр, һымаю диаманттар кебек, дүрт төп критерийлар буйынса бахәләнә: "дүрт С": төс, ашыҡлык, тиешләнеш һәм карат буйынса агырлык.[2][3] Һымаю диаманттарны тәртипләп булсак, төс, әйбәтсез, өҫтөнлек критерий булыр. Зөмәрдләр ашыҡлык икенсе критерий булып тора.[4]
Геммологияла, төсләр өсөн өс нәсел: төҫ, дөлгә иҙүсәлек һәм барлык.[5][6] Зөмәрдләр тыш һәм күк төсләрдән башлап түґелнән күккә кадәр барлыҡ төсләрдә булыр, көндәрендә төп төс - яшел булыр. Сары һәм күк - ҡышҡы төсләр, зөмәрддарда күп булса керә. Зөмәрд, бүтеү диаманттарды, көндәрендә урта никәяһе барлыҡ төсләрдә булыр, күрһәм төсләр күрһәм беhiлама өсендә танылыр.[7]
Зөмәрдәрҙе, һуңғы, күбәй төркөмдәр һәм черти өҫтөрө ата.[8] Яшел диаманттар кебек, ашыҡлыҡ тексерү өсөн норма – микроскоп (яңы эшкәртү), зөмәрддар күзем йә барып керә.[9] Шундағы һөйләмә, әгәр зөмәрддың күзем йә аға очыҡ тарташым еш булмай иҡе (гади күреү күчендә ала булмай), ул нычка булыр.
Remove ads
Синтетик материалдар төзәтелгән, һыржы синтез менән һәм лизингланмыш бериллә аңсата ҡулланыран хюгелрәк төҙәлә.[10][11] Илк коммерциялы иң яҡшы иҙгәргәсе Кэрроль Чатемың процессы, ванадийлы литий ниәлә юрик флюс хүстәр төҙәлә, өйөндә Chatham зөмәрддары һөҙ булмай һәм ванадий һәм молибден могөҙә ҡалдыра. Тикше флюс зөмәрддарын эшкәрткән йылда буйынса буҙу Пьер Гиллзон, бериллың бер хорафа семеновына һөҙләшкән баксы ҡулланыределгән, аның өсендә үсерләр. Әйен 1 мм үсмәк менән һөйләмәге, һисапны үҙ жирендә сел хүстәренде 7 мм теләүндә зөмәрд кителдәр Төп.
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads