Евфрат

Евфра́т (төр. Fırat, Фырат^[1]; ғәр. الفرات‎, Эль-Фурат^[2]; әрм. Եփրատ Ep'rat, курд. Firat) — Көньяҡ-Көнбайыш Азиялағы йылға. Төркиә, Сүриә һәм Ираҡ илдәре аша аға.

Евфрат
төр. Fırat, ғәр. الفرات
Характеристика
Оҙонлоғо	2700 км
Бассейн	673 000 км²
Һыу сығымы	300−400 м³/с
Һыу ағымы
Инеше    (B)	ҡушылған йылғалар: Ҡараһыу менән Морат
· Урынлашыуы	Әрмән таулығы
· Координаталар	39°43′43″ с. ш. 40°15′24″ в. д._type:river&title=%D0%95%D0%B2%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%82%2C+%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%88 HGЯO
Тамағы    (B)	Шатт-әл-Ғәрәп
· Координаталар	31°00′15″ с. ш. 47°26′31″ в. д._type:river&title=%D0%95%D0%B2%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%82%2C+%D1%83%D1%81%D1%82%D1%8C%D0%B5 HGЯO
Урынлашыуы
Һыу бассейны	Шатт-әл-Ғәрәп → Фарсы ҡултығы
Илдәр	Төркиә,  Сүриә,  Ираҡ
инеше тамағы
Евфрат Викимилектә

География

Оҙонлоғо — 2700 км (ҡушылдығы Морат менән бергә — 3065 км), бассейн майҙаны — 673 мең км².

Әрмән таулығында, Морат һәм Карасу (Ҡараһыу) йылғалары ҡушылған урында башлана^[3]. Үрге ағымында тау йылғаһы булараҡ аға, Әрмән таулығының Малатья һәм Эргани һырттарын үтеп артабан Сүриәлә сүлле платоһында һәм төньяҡ Месопотамияла тәрән үҙән буйлап, ә Хит ҡалаһынан түбәнерәк — яҫы Месопотамия уйһыулығы буйлап аға^[3]. Месопотамия уйһыулығының ҡайһы бер урындарында киңлеге 500 метрға, ә тәрәнлеге 10 метрға барып етә.

Хит ҡалаһы (Ираҡ) янында уртаса һыу сығымы — 840 м³/сек., максималь һыу сығымы — 3—4 мең м³/сек., минималь һыу сығымы — 180 м³/сек.; йыллыҡ һыу сығымы — 26,4 км³^[3].

Түбәнге ағымында Евфрат Тигр йылғаһы менән ҡушылып, Фарсы ҡултығына ҡойған Шатт-эл-Ғәрәп йылғаһын барлыҡҡа килтерә^[3].

Төп ҡушылдыҡтары — Хабур (һул), Белих, Тохма һәм Гёксу (барыһы ла уң)^[3].

Этимология

Йылғаның атмаһы арамей теленән һүҙмә-һуҙ тәржемә иткәндә «татлы һыу» тип аңлатыла^[3].

Тел	Евфрат атамалары
Аккад теле	Pu-rat-tu
Арамей теле	ܦܪܬ Prāṯ, Froṯ
Боронғо фарсы теле	𐎢𐎳𐎼𐎠𐎬𐎢 Ufrátu
Ғәрәп теле	الفرات Al-Furāt
Курд теле	فرهات Firat, Ferat
Төрөк теле	Fırat
Шумер теле	BU.RA.NU.NU
Әрмән теле	Եփրատ Yeprat