Хәбиб Бурғиба
From Wikipedia, the free encyclopedia
Хәби́б Бурғи́ба (франц. Habib Bourguiba, 3 август ғәр. حبيب بورقيبة, 1903 йыл, Тунистың Монастир ҡалаһы — 6 апрель 2000 йыл, Монастир) — Тунис дәүләт һәм сәйәси эшмәкәре, 1957 йылдың 25 июленән 1987 йылдың 7 ноябренә саҡлы Тунистың тәүге президенты.
Хәби́б Бурғи́ба | |||||||||
ғәр. حبيب بورقيبة | |||||||||
| |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1957 йылдың 25 июле — 1987 йылдың 7 ноябре | |||||||||
Алдан килеүсе: | нигеҙләнгән вазифа | ||||||||
Дауамсы: | Зин әл-Абидин Бен Али | ||||||||
| |||||||||
1956 йылдың 15 апреле — 1957 йылдың 25 июле | |||||||||
Монарх: | Мөхәммәт VIII әл-Әмин | ||||||||
Алдан килеүсе: | Тунис Автономияһының премьер-министры Таһир бен Аммар | ||||||||
Дауамсы: | Баһи Ладхам | ||||||||
| |||||||||
1956 йылдың 20 марты — 1957 йылдың 25 июле | |||||||||
Монарх: | Мөхәммәт VIII әл-Әмин | ||||||||
Алдан килеүсе: | нигеҙләнгән вазифа | ||||||||
Дауамсы: | Садуҡ Мөхәддәм]] | ||||||||
| |||||||||
9 апрель — 1957 йылдың 15 апреле | |||||||||
Монарх: | Мөхәммәт VIII әл-Әмин | ||||||||
Алдан килеүсе: | нигеҙләнгән вазифа | ||||||||
Дауамсы: | Жаллули Фарес | ||||||||
Дине: | ислам | ||||||||
Тыуған: | 3 август 1903({{padleft:1903|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:3|2|0}}) Монастир, Тунис | ||||||||
Үлгән: | 2000 йылдың 6 апреле Монастир, Тунис | ||||||||
Ерләнгән: | Монастирҙағы кәшәнәлә | ||||||||
Ҡатыны: | 1) Матильда Лоррэн 2) Вассила Бен Аммар | ||||||||
Балалары: | улы: кесе Хәбиб Бурғиба, ҡыҙы: Хәжәр (ҡыҙлыҡҡа алынған) | ||||||||
Партия: | Neo Destour - Нео-Дестур | ||||||||
Белеме: | Париж университеты Лицей Карно в Тунисе[d] коллеж Садики[d] | ||||||||
Профессияһы: | юрист | ||||||||
Сайт: | bourguiba.com | ||||||||
Автограф: | |||||||||
Наградалары: |
| ||||||||
1920 йылдарҙа Францияла юрист булып эшләй. Тыуған иленә әйләнеп ҡайтыу менән антиколониаль хәрәкәттә әүҙем ҡатнаша башлай. 1934 йылда «Дестур» яңы партияһы»на нигеҙ һалыусыларҙың һәм Франциянан бойондороҡһоҙлоҡ алыу өсөн барған хәрәкәт етәкселәренең береһе була. Бер нисә тапҡыр колониаль властар тарафынан ҡулға алынып, илдән ҡыуыла һәм ахыр сиктә улар менән һөйләшеүҙәргә күсә. 1956 йылдың 20 мартында Тунис бойондороҡһоҙ дәүләт тип иғлан ителә, 1957 йылдың 25 июлендә монархия ҡолатыла, Бурғиба президент вазифаһын биләй.
Власҡа килеү менән үҙенең төп бурысы итеп иҡтисадты үҫтереүҙе, башҡа ғәрәп илдәренән айырмалы, нейтраль тышҡы сәйәсәт үткәреүҙе, илдә белем биреү системаһын модернизациялауҙы һәм енси тигеҙһеҙлеккә ҡаршы көрәште ҡуя. Үҙен «Юғары яугир» итеп иғлан итә, илдә шәхес культын һәм бер партия системаһын урынлаштыра. Хәбибтың идаралыҡ итеүенең аҙағы исламизм менән клиентелизмдең[1] үҫеше һәм уның сәләмәтлегенең торошо насарайыуы менән билдәләнә. 1987 йылдың 7 ноябрендә Тунис президенты, һаулығының насарайыуы сәбәпле һәм Конституцияға ярашлы, премьер-министр Зин әл-Абидин Бен Али тарафынан төшөрөлә һәм үҙенең тыуған ҡалаһы Монастирҙағы резиденцияһында өй тотҡонлоғона урынлаштырыла. 2000 йылдың 6 апрелендә вафат була һәм элек үҙе өсөн төҙөтөп ҡуйған кәшәнәлә ерләнә.