![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Global_North_and_Global_South.svg/langba-640px-Global_North_and_Global_South.svg.png&w=640&q=50)
Төньяҡ һәм Көньяҡ (геосәйәсәт)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Төньяҡ менән көньяҡтың ҡапма-ҡаршылыҡта тороуы — донъяның бай төньяҡ һәм фәҡир көньяҡ илдәргә бүленеше, алдынғы һәм үҫештәге илдәрҙең бер-береһенә глобаль ҡапма-ҡаршылыҡта тороуы[1].
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/GDP_PPP_Per_Capita_IMF_2008.svg/640px-GDP_PPP_Per_Capita_IMF_2008.svg.png)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Global_North_and_Global_South.svg/640px-Global_North_and_Global_South.svg.png)
Донъяның иң бай 20 илендәге йән башына уртаса килем иң фәҡир 20 илдәгенән 37 тапҡырға артығыраҡ, һуңғы 40 йыл эсендә был айырма ике тапҡырға артҡан. БМО-ның Үҫеш программаһы аналитиктары баһаһына ҡарағанда, XXI быуат башына планетаның иң бай 225 кешеһенең байлығы, бөтәһен ҡушып һанағанда, 1 трлн долларҙан артып киткән, был сумма донъя халҡының 47%-ын тәшкил иткән 2,5 млрд фәҡирҙең йыллыҡ килеменә тиң. «Forbes» журналы исемлегендәге иң бай 500 кешенең килемдәре донъялағы иң фәҡир 416 млн кешенең дөйөм килеменән күберәк.
БМО-ның Үҫеш программаһы баһалауынса, иң бай илдәрҙең донъя ЭТП-һындағы өлөшө — 86 %, уртасаларҙың өлөшө — 13 %, ә иң фәҡирҙәрҙең өлөшө 1 % тәшкил итә. Иҡтисади үҫеш тиҙлегенең төрлөлөгө бай һәм ярлы илдәр араһындағы айырманы ҙурайта бара.