From Wikipedia, the free encyclopedia
Роман Поланский (Поланский, ингл. Roman Polanski, пол. Polański — Поляньски; тыуғандағы исем Роман Раймунд Либлинг , пол. Rajmund Roman Liebling) — 13 август 1933 йыл, Польша-француз кинорежиссёры, сценарист, кино продюсеры, Польшала үҫкән һәм башлыса Бөйөк Британияла (1963—1967), АҠШ (1968—1976) һәм Францияла эшләгән кино актёры.
Наградалары: Каннала — «Алтын пальма ботағы» (2002); Берлин_кинофестивалендә — «Алтын айыу» һәм «Көмөш айыу» (икеһе лә 1966 йылда); Венеция фестивалендә карьера өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн — «Алтын арыҫлан»; «Оскар», «Сезар», «Алтын глобус» һәм BAFTA — иң һәйбәт режиссура өсөн премиялар, шулай уҡ иң яҡшы фильм, режиссура һәм киноны үҫтереүҙәге өлөшө өсөн - «Феликс» Европа киноакадемияһы премияһы[8].
Полански Роман Франция баш ҡалаһы Парижда 1933 йылдың 18 авгусында йәһүд ғаиләһендә тыуған[9]. Уның оло апаһы Анета әсәһенең беренсе никахынан була. Уға өс йәш булғанда ата-әсәһе Польшаға ҡайта һәм Краковта (атаһының ғаиләһе йәшәгән) төпләнә. Немец оккупацияһы ваҡытында улар Краков геттоһына килтерелә. Әсәһе Либлинг Була (Кац-Предборск), Белжецта һәләк була, уның атаһы Либлинг Рышарға (1903—1984) Плачув һәм Маутхаузен концентрацион лагерҙарында булып, иҫән ҡала ала. Краков геттоһы бөтөрөлгәндән һуң, атаһының килешеүе буйынса малайҙы поляк ғаиләһе ҡарай. Нацистарҙың атыу өсөн сәп итеп уны файҙаланғанын иҫләй. Икенсе донъя һуғышы һәм Краков геттоһынан иҫән ҡалып, Полански үҙен сәнғәттә таба. 1945 йылда атаһын эҙләп таба ала һәм уны техник мәктәпкә уҡырға ебәрә, әммә тиҙҙән Роман балалар телевидениеһында эшләй башлай, театрҙа ла радиопостановкаларҙа уйнай: Катаев Валентиндың популяр «Полк улы» повесын ҡуйғанда төп ролде башҡара (1948, Варшава йәш тамашасы театры). Роман тормошон кино менән бәйләргә уға көслө тәьҫир иткән инглиз киноһын («Выбывший из игры») ҡарағандан һуң хәл итә.
Поланский Романдың йәшлеге социалистик Польша осорона тура килә. 1953 йылда егерме йәшлек актёр тәүге тапҡыр киноға төшә; 1955 йылда Вайда Анджейҙың «Поколение» фильмында уйнай — Вайда Лодзи киномәктәбенә уҡырға инергә ярҙам итә.
Поланскийҙың режиссура эштәренең береһе «Убийство» ҡыҫҡа метражлы фильмы була (1957): бүлмәгә таныш булмаған кеше инеп, йоҡлап ятҡан кешене үлтерә. Ҡот осҡос фильм (Фильм ужасов) ике минут дауам итә. Уның студент сағындағы икенсе фильмы («Двое мужчин со шкафом», 1958) Брюсселдә Бөтә донъя күргәҙмәһендә 5 халыҡ-ара премияһын ала, шул иҫәптән Брюсселдағы Бөтә донъя күргәҙмәһенең бронза миҙалына лайыҡ була. Полански 1959 йылда Лодзи киномәктәбен тамамлай.
1959 йылда Полански актриса Квятковская Барбараға өйләнә, уның менән никахта1962 йылға тиклем йәшәй. Шул уҡ йылда Полански ПНР-ҙа һалҡын ҡабул ителгән үҙенең тәүге тулы метражлы «Нож в воде» фильмын төшөрә, ләкин сит ил фестивалдәрендә сенсация яһай һәм «Оскар» ға иң яҡшы сит ил фильмы булараҡ дәғүә итә.
Фильм төшөргәндән һуң, Полански Францияға күсә, унда Брак Жерар менән таныша. Улар бергәләп «Отвращение» (Берлин кинофестивалендә «Көмөш айыу») һәм «Тупик» («Алтын айыу» ала) фильмдарының сценарийҙарын яҙа. Был ике фильм Англияла төшөрөлә, унда режиссёр 1964—1968 йылдарҙа йәшәй.
1968 йылда, Америка актрисаһы Тейт Шэронға өйләнгәндән һуң (үҙенең тәүге төҫлө фильмын, «Бесстрашные охотники на вампиров», төшөргәндә осрата), ул АҠШ-ҡа күсә. Тәүге тапҡыр кинематография тарихында һиҙелерлек ваҡиға булған «Ребёнок Розмари» (1968) фильмы менән Голливудта сығыш яһай. Фильмда төп ролде Миа Фэрроу уйнай.
Голливудта Поланскийҙың уңышы уның йөклө ҡатыны Шэрон менән өс дуҫын 1969 йылда Чарльза Мэнсондың төркөмө ағзалары тарафынан үлтерелеү фажиғәһе һөрөмләй. Бынан һуң Полански бер нисә йылға Европаға китә. Был ҡайғы-хәсрәт уның артабанғы ижадына бик ныҡ тәьҫир итә.
1974 йылда Полански АҠШ-ҡа ҡайта, унда Роберта Тауна сценарийы буйынса «Китайский квартал» фильмын төшөрә. Төп ролдәрҙе Джек Николсон һәм Фэй Данауэй башҡара. Фильм режиссура өсөн «Алтын глобус» ҡа лайыҡ була һәм 11 номинацияла «Оскар» премияһына тәҡдим ителә (бөтә номинацияларҙа ла тиерлек уны «Крёстный отец 2» үтә).
Тышҡы һүрәттәр | |
---|---|
Саманта Геймер в возрасте 13 лет (недоступная ссылка — история). Дата обращения: 29 сентябрь 2009. Архивировано 28 ноябрь 2012 года. 2012 йыл 2 ноябрь архивланған.[10] | |
1977 йылда Полански Лос-Анджелеста Николсон Джеканың актёр йортонда ун өс йәшлек ҡыҙ Геймер Самантаны (ул уҡ ваҡытта Саманта Гейль булараҡ билдәле була) көсләүҙә ғәйепләнә. Фотомодель Геймер, йәнәһе, Vogue француз баҫмаһына төшөрөү өсөн саҡыра һәм шампан һәм «Кваалюд» (метаквалон бирҙе, шунан һуң Полански уны орал һәм аналь сексҡа мәжбүр итте, тип иҫенә төшөрә. Ҡулға алынғандан һәм ғәйепләүҙәрҙән һуң, ғәйепләүҙәрҙе йомшартыу тураһында килешеү нигеҙендә, Полански үҙен бәлиғ булмаған бала менән енси мөнәсәбәттә ғәйепле тип таный, сөнки тәүҙә ул 14 йәшкә тиклемге баланы алкоголь һәм наркотик матдәләр ҡулланып көсләүҙә ғәйепләнә ине. Хөкөм ҡарары сығарғанға тиклем һәм прокуратура менән режиссер Поланскиҙың адвокаттары араһында килешеү шарттары буйынса өс ай дауамында Чино ҡалаһының калифорния төрмәһе янындағы енәйәтселәр өсөн госпиталдә психиатрия тикшереүе үтергә ризалаша. Төрмәнән ҡайтҡас, Поланскийҙың адвокаты, уның эшен ҡараған судья үҙ позицияһын үҙгәрткән һәм шартлы хөкөм (иркенән мәхрүм итмәйенсә) тураһындағы прокуратура тәҡдиме менән килешергә йыйынмай, тип хәбәр итә. Был режиссёрҙың адвокаттары һәм прокуратура араһындағы һәм шул уҡ судья хупланған килешеүҙең боҙолоуы була һәм 1978 йылдың 1 февралендә, хөкөм ҡарары сығарыр алдынан, Полански АҠШ-тан Бөйөк Британияға (Лондон) ҡаса, ә һуңынан, экстрадицияға юл ҡуймау өсөн Францияға китә, ул шулай уҡ Швейцария һәм Польша биләмәләрендә йәшәй. Һуңынан матбуғатта башҡа ғәйепләүҙәр ҙә күренә башлай. Мәҫәлән, Британия актрисаһы Льюис Шарлотта әйтеүенсә, ул 1983 йылда «Пираты» фильмын Париж йортонда төшөргән саҡта көсләй, уға 16 йәш була.
2018 йылдың майында Америка Ҡушма Штаттары киноакадемияһы үҙенең сафынан Поланскиҙы сығара. 2019 йылдың апрелендә режиссёрҙың адвокаты Америка киноакадемияһында Поланскиҙың статусын тергеҙеү тураһында үтенес яҙа. 2020 йылдың авгусында Лос-Анджелес округының Юғары суды Поланскиҙың үтенесен кире ҡаға.
Режиссёр киләһе фильмдарҙы Европала, башлыса Францияла төшөрә.
1979 йылда «Тэсс» картинаһы сыға, был картина өсөн 1981 йылда Полански «Оскар»ға тәҡдим ителә, шулай уҡ «Сезар» премияһын ала. Үҙенең үлтерелгән ҡатыны Шэрон Тейтҡа арнай. Төп ролен башҡарыусы немец актрисаһы Настасья Кински 15 йәшендә Поланскиҙың һөйәркәһе була. Быға тиклем, 1976 йылда, ул Францияның «Vogue» журналы өсөн фотосессияла төшә. Уның саҡырылған мөхәррире Полански була.
Француз актрисаһы һәм моделе Эмманюэль Сенье 1989 йылда иҫәп буйынса өсөнсө ҡатыны була; Уларҙың ике балаһы — ҡыҙы Моргана һәм улы Элвис тыуа. Полански уны үҙенең «Неистовый», «Девятые врата», «Горькая луна» и «Венера в мехах», «Основано на реальных событиях», «Офицер и шпион» фильмдарында төшөрә.
1999 йылда Полански Роман төп ролде Джонни Депп уйнаған "Девятые врата мистик триллерын төшөрә.
2002 йылда режиссёр Холокост темаһына мөрәжәғәт итә — «Пианист» фильмын төшөрә. Линч Дэвид етәкселегендәге жюри картинаһыға Канн фестиваленең «Алтын пальма ботағы» тапшыра, ә төп ролде башҡарыусы Броуди Эдриен иң яҡшы ир-егет роле өсөн «Оскара» ға лайыҡ булыусыларҙың иң йәше була.
2020 йылдың февралендә иң яҡшы режиссура һәм иң яҡшы сценарий өсөн ике премияға лайыҡ була («Офицер и шпион» фильмы).
Полански Роман 2009 йылдың сентябрендә Швейцарияға үҙенең режиссура эшмәкәрлеге өсөн награда алырға килә. Цюрихта кинофестиваль ойоштороусылар Америка Ҡушма Штаттарында 1978 йылда бирелгән ордер буйынса, шулай уҡ 2005 йылда ҡулға алыу тураһында халыҡ-ара ордер нигеҙендә кинорежиссёр 2009 йылдың 26 сентябрендә полиция ҡулға алған, тип белдерә. Поланскиҙың үҙ ғәйебен таныуы һәм судтан ҡасыуы сәбәпле, Америка ҡанундарына ярашлы, уға үткән принцибы (принцип давности) ҡағылмай.
Францияның мәҙәниәт министры Миттеран Фредерик Поланскиҙың ҡулға алыныуына хайран ҡалыуын белдерә. Министрлыҡтың коммюникеһында әйтелеүенсә, Миттеран режиссёр ҡулға алыныуына үкенә һәм француз министры "Швейцарияла ҡулға алынған бөтә донъяға билдәле кинорежиссёр һәм француз гражданы Роман Поланскиға ҡаршы эш итеү тураһында аптырау менән белде ", — тип хәбәр ителә документта.
Бер нисә тиҫтә билдәле кинематографист Поланскиға ярҙамға мөрәжәғәтенә ҡул ҡуя. Улар иҫәбендә Аллен Вуди , Линч Дэвид, Скорсезе Мартин, Вендерс Вим, Аронофски Даррен, Гиллиам Терри, Альмодовар Педро һәм башҡалар бар. АктрисаларАрдан Фанни һәм Беллуччи Моника шулай уҡ Полански ҡулға алыу айҡанлы үҙ үкенесен белдерә.
Францияның һәм Польшаның тышҡы сәйәси ведомстволары башлыҡтары АҠШ президенты Барак Обамаға Полански ярлыҡауын һәм уға ҡарата енәйәт эшен ябыуҙарын һорап мөрәжәғәт итергә ниәтләүҙәрен белдерә. Калифорния губернаторы Арнольд Шварценеггер режиссерҙы ярлыҡауҙан баш тарта. Лос-Анджелес апелляция суды ла Полански эшен ябыуҙан баш тарта.
Һаҡ аҫтында булған саҡта Берлиндағы кинофестивалендә уның «Призрак» фильмының премьераһы уҙа; фильм иң яҡшы режиссура өсөн «Көмөш айыу» ға лайыҡ була. 2010 йылдың 12 июлендә Швейцария властары Америка хөкүмәтенә Поланскиҙы Америка Ҡушма Штаттарына экстрадициянан баш тарта һәм режиссерҙы өйөндә тотҡонлоҡтан азат итә.
2014 йылдың 30 октябрендә Польшаның сит ил эштәре министры урынбаҫары Рафаил Тшасковский Польшала Полански Романды тотоу һәм уның властарына АҠШ-ты тапшырыу өсөн нигеҙ юҡлығын белдерә.
2015 йылдың октябрендә поляк суды (Европаның башҡа дәүләттәре судтары кеүек) Поланскиҙы Америка Ҡушма Штаттарына экстракдициялауҙан баш тарта. Судтар зыян күреүсе үҙе өлкәнәйгәс, бер нисә тапҡыр режиссёрҙан ғәйепләүҙе кире алырға талап итеүе иғтибарға алына. «Үтенестә яҙылғанса, режиссерға ҡарата енәйәти эҙәрлекләүҙе туҡтатырға кәрәк, сөнки зыян күреүсе йәмәғәтселек яғынан артыҡ ҙур баҫым кисерә».
«Ты должен удовлетворить аудиторию, но оставить её слегка голодной, чтобы ей хотелось ещё. Сегодня фильмы пытаются объяснить абсолютно всё, и к концу это становится скучно».
Поланскиҙың «Бал вампиров» тан һуң төшөрөлгән бөтә фильмдары ла әҙәби сығанаҡтарға нигеҙләнгән.
Уның картиналарының күбеһе (айырыуса «Жилец» менән тамамланған «классик» осор) тамашасыны психологик изоляцияла һәм паранойя тойғоһо менән биҙәй. «Бүлмә трилогияһы» геройҙары («Отвращение», «Ребёнок Розмари», «Жилец») аҡылһыҙлыҡ төпкөлөнә төшә, был фильмдарҙың донъяһы психик яҡтан сәләмәт булмаған протагонист аңы менән һуғарылған, фильм аҙағына билдәһеҙлек элементтары хас, интерпретация тамашасы ҡарамағына ҡуйыла.
Поланский — иң пессимистик режиссерҙарҙың береһе. Фильмдың төп геройы, ҡағиҙә булараҡ, ул аңламаған иррациональ, иблис көстәрҙең әхлаҡи, ҡайһы берҙә физик тьәҫиренә дусар була. Шул уҡ ваҡытта был көстәр күпселек осраҡта еңә; ҡайһы берҙә эш протагонист аҡылынын юғалта.
Поланскиҙа яуызлыҡ төрлө формаларҙы ҡабул итә ала: төрлө формаларын ҡабул итә ала яуызлыҡ поланский:
Мне нравится работать с Полански. Он чёртов гений. Все, чем он обладает, идёт из его личного опыта. Иногда мне кажется, он что-то вроде сверхчеловека — потому, что вынести столько, сколько вынес он, под силу не каждому. И он готов ко всему. —Эдриен Броуди[12]. |
Поланский һуғыштан һуңғы кинематографистар араһында иң абруйлылар рәтендә. Мәҫәлән, уның «Ребёнок Розмари» таҫмаһы (1969) 1970-се йылдарҙа мистик фильмдарға мода барлыҡҡа килтерә («Изгоняющий дьявола», «Омен», «Сияние»). «Отвращение» фильмы сюрреалистик образдар һәм нескә психологик тамамланыу адепттары өсөн йүнәлеш була. 1990 йылдарҙа «Ҡытай кварталы» неонуар жанрының сәскә атыуы менән һоҡландыра. Коэндарҙың «Бартон Финк» фильмы (Поланский етәкселегендәге жюри уның авторҙарына «Алтын пальма ботағы» бирә) Поланский хөрмәтенә оммаж «трилогияһы» тип таныла. Әгәр Лодзь йәш Поланскийҙың абсурдизмын формалаштырһа, режиссерға «Алтын пальма ботағы» («Пианист», 2002) биргән Дэвид Линч был ҡалала өлкән йәшендә «Эске империя» (2006) фильмын төшөрә.
1997 йылда Полански «Мастер и Маргарит» фильмын экран өсөн яңынан эшләү идеяһынан баш тарта һәм Достоевский повесының күптән уйланылған экранизацияһы өҫтөндә эшләй башлай («Двойник»). Ләкин төшөрөү майҙансығында режиссёр уйынса Траволта Джон башҡарыуындағы төп герой шәрә күренеү тейеш була. Траволта киноға төшөүҙө дауам итеүҙән баш тарта һәм режиссерға аңлатып тормайынса, майҙансыҡтағы 250 кешене аптырашта ҡалдырып, Париждан китә. Полански һуңынан был эпизодҡа аңлатма бирә: «Күпме кеше был проктҡа шул тиклем ҙур көс һалды һәм ҡапыл бөтәһе лә юҡҡа сыҡты. Минең менән күптән рәссам-ҡуйыусы сифатында эшләгән Гуффруа Пьер декорацияларҙы һүтергә тура килгән саҡта иланы… Фильм өсөн 20 миллион доллар эш хаҡы алған Траволта ни тиклем аҡылһыҙҙар һымаҡ эш итә ала?». Траволтаның ғәмәлдәренә хөкөм менән башҡа режиссёрҙар ҙа, атап әйткәндә, Дэвид Линч сығыш яһай.
2007 йылда Харрис Роберттың «Помпеи» романы буйынса фильм төшөрөү башланыуы тураһында хәбәр итәләр. Төп ролдәрҙе Блум Орландо и Йоханссон Скарлетт башҡарырға тейеш була. Ләкин картина өҫтөндә эш билдәле булмаған ваҡытҡа кисектерелә. 35 илдән дистрибьюторҙар фильмға хоҡуҡ һатып алған да була ла инде. 2014 йылда фильм икенсе режиссер һәм актёрҙар менән сыға.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.