Мономотапа
From Wikipedia, the free encyclopedia
Мономота́па (шулай уҡ Мунхумутапа, Мвенемутапа, шона Wene we Mutapa) — Көньяҡ Африка биләмәһендәге колонияға тиклемге осорҙа ҙур дәүләт берәмеге. Хәҙерге Зимбабве һәм өлөшләтә Мозамбик, Көньяҡ Африка Республикаһы, Лесото, Эсватини, Ботсвана, Намибия һәм Замбия дәүләттәренең биләмәләрен биләй.
Мономотапа | |
Герб | |
Нигеҙләү датаһы | 1430 |
---|---|
Алыштырған | Зимбабве короллеге[d] |
Ғәмәлдән сыҡҡан дата | 1760 |
Мономотапа Викимилектә |
Иртә тимер быуаттың урындағы «Зимбабве мәҙәниәте» һәм 1-се мең йыллыҡ аҙағына барлыҡҡа килгән ҡәбилә-ара союздар нигеҙендә шона халҡының каранга ырыуы (кланы) тарафынан төҙөлә. Мономотапа империяһының сәскә атыуы XIII—XV быуаттарға тура килә; шул уҡ осорҙоң аҙағынан юғары жрец һәм ҡәбилә аҡһөйәктәренең хәрби юлбашсыһы функцияларын үтәгән хакимдың династия титулына («мвене мутапа», «мванамутапу») бәйле Мономотапа атамаһы ҡулланыла башлай.
Көньяҡ Африкала португалдар килеп сыҡҡанға тиклем Мономотапа дәүләте тағы ла бәләкәйерәк дәүләт берәмектәренә тарҡала. Дәүләт тарихы тураһындағы мәғлүмәттәрҙең сығанағы булып «Зимбабве мәҙәниәте» (Ҙур Зимбабвеның мөһабәт диуарҙары арҡаһында билдәле) тип аталған археологик табылдыҡтары, шулай уҡ телдән-телгә күсеп килгән йола ҡала.