Йәмғиәт
From Wikipedia, the free encyclopedia
Йәмғиәт — тәбиғәттән айырылып сыҡҡан, әммә уның менән тығыҙ бәйле матди донъяның бер өлөшө, социаль мөнәсәбәт ысулдарын һәм хеҙмәт ҡоралдары булдырып, улар менән файҙалана белгән кеше берләшмәләре төрҙәрен үҙ эсенә ала. Киң мәғәнәлә алғанда — ул кешеләрҙең тарихи рәүештә барлыҡҡа килгән бөтә төр социаль мөнәсәбәттәре, берлектәге эшмәкәрлек төрҙәрен ойоштороу формалары.
Йәмғиәт | |
Әһәмиәтле кеше | Никлас Луман[d] |
---|---|
Ҡайҙа өйрәнелә | социология һәм Йәмғиәт фәндәре |
Йәмғиәт Викимилектә |
Кеше йәмғиәте со́циум тип атала.
Йәмғиәт — кешеләр берлеге, уға социаль дифференциация һәм хеҙмәт бүленеше хас. Йәмғиәтте төрлө билдәләр буйынса ҡылыҡһырларға мөмкин, мәҫәлән, милли сығышы буйынса: француз, урыҫ, немец, башҡорт; дәүләт һәм мәҙәниәт; ерҙәре һәм осоро; етештереү ысулдары буйынса һ.б.
Феноменологик мәғәнәлә, йәмғиәт — ул mens intensas (үҙенә хас аҡыл, фекер) — менталитеттарҙың һанһыҙ социаль төркөмдәре, аңыбыҙға һеңгән донъя сағылыштары.
Натуралистик мәғәнәлә, йәмғиәт — ул res extensas (оҙайлы күренештәр) — бер-береһенә реаль объектив мөнәсәбәттә булған физик һәм биологик есемдәр берлеге.
К. Маркс буйынса, йәмғиәт ижтимағи мөнәсәбәттәр берлеге. Ф. Тённис К. Маркстың хеҙмәттәренә таянып, башта төркөмдәр (общиналар) барлыҡҡа килеп, шунан йәмғиәткә ойошҡандар тип яҙа. Тарихи рәүештә башта ырыуҙар барлыҡҡа килгән. Шунан инде төрлө берлектәр ойоша башлаған — ырыу, ҡәбилә, тәржемәи ҡатлам, социаль- синфи һәм бөгөнгө социомәҙәни берлектәр.