Женева күле

Женева күле йәки Леман (франц. Lac Léman, Le Léman, Lac de Genève) — Альп тауҙарының иң ҙур күле һәм ҙурлығы буйынса Балатон күленән Үҙәк Европала икенсе урынды биләй^[1]. Швейцария һәм Франция сиктәрендә урынлашҡан. Күл өҫтө майҙаны - 582 км²^[2]. Диңгеҙ кимәленән бейеклеге - 372 м^[3].

Озеро
Женева күле
фр. Lac Léman, нем. Genfersee
Шильон замогынан Женева күленә күренеш
Морфометрия
Абсолют бейеклеге	372 м
Үлсәме	73 × 14 км
Майҙаны	582 км²
Иң тәрән урыны	310 м
Уртаса тәрәнләк	154,4 м
Бассейн
Впадающая река	Рона
Вытекающая река	Рона
Урынлашыуы
46°27′00″ с. ш. 6°31′00″ в. д.HGЯO
Илдәр	Швейцария  Франция
[[ |Регионы административ бүленеше]]	Женева, Во, Вале, Овернь — Рона — Альпы
Район	Үрге Савойя
Женева күле
Женева күле
Женева күле Викимилектә

Женева күле Ронаның һыубаҫар туғайында урынлашҡан һәм Ивуар ауылы тирәһендә бормаланған ярым ай формаһында. Бөгөл тәбиғи рәүештә уны Ҙур (франц. Grand Lac) һәм Бәләкәй (франц. Petit Lac) күлдәргә бүлә.

Күлдең төньяҡ ярына зиннәтле курорттар һалынған - ул Швейцария ривьераһы. Бында лорд Байрондың шулай уҡ исемдәге поэмаһы арҡаһында дан алған Шильон замогы ҡалҡып тора.

Топонимикаһы

Женева менән Лозанна араһындағы яр буйы участкаһын - Ла-Кот (франц. La Côte), Лозанна менән Вева араһындағы һыҙатты Лаво (франц. Lavaux) тип йөрөтәләр.

Иң иртә яҙылған күлдең атамаһы — Рим осоронда бирелгән лат. Lacus Lemannus. IV быуатта был атама лат. Lacus Lausonius йәки Lacus Losanetes тигәнгә үҙгәрә, ә Урта Быуаттарҙа — франц. Lac de Lausanne.

франц. Lac de Genève тигән атама XVI быуатта Швейцария конференцияһы көсәйгәндән һуң ҡулланыла башлай. XVIII быуатта француз теленә ҡулланыу буйынса икенсе урынды биләгән франц. Lac Léman тигән атамаһы кире ҡайта. Ҡайһы бер карталарҙа франц. Lac d’Ouchy тип яҙылып үткән.

Ҡалалар

Женева күлендәге ҡалалар һәм урындар исемлеге
Күлдең көнсығышда Рона ҡойған урындан алып.

	Көньяҡ яр	Төньяҡ яр
Ҙур күл	Кантон Вале/Франция яры Ле-Бувре (франц. Le Bouveret) Сан-Жингольф Швейцария һәм Франция сиктәрендә Эвиан, Верхняя Савойя Тонон-ле-Бан Ивуар (франц. Yvoire)	Кантон Во Вильнёв (франц. Villeneuve) Шильон замогы Монтрё (франц. Montreux) Веве (франц. Vevey) Лозанна Уши һәм Види менән Морж (франц. Morges) Ролль (франц. Rolle) Гланд (франц. Gland)
Бәләкәй күл	Франция яры Нернье (франц. Nernier) Мессери (франц. Messery) Шен-сюр-Леман (франц. Chens-sur-Léman) Тугу (франц. Tougues) Корзиер (франц. Corsier) Collonge-Bellerive Весена (франц. Vésenaz) Колоньи (франц. Cologny)	Кантон Во Ньон Коппе Кантон Женева Версуа Жанто Шамбези (франц. Chambésy)
	Женева

Судносылыҡ

20-се быуаттың тәүге яртыһына тиклем күл буйлап йөк ташыу өсөн Женева күленең елкәнле баркалары файҙаланыла. Күл буйлап пассажирҙар ташыу менән 1873 йылда ойошторолған Compagnie générale de navigation sur le lac Léman тигән Швейцария пароходсылығы шөғөлләнә. Уның флоты составына 20-се быуат башында төҙөлгән 5 тәгәрмәсле пароход инә.

Иҫкәрмәләр

1. Озеро Леман  (билдәһеҙ). geosfera.info. Дата обращения: 4 июнь 2019.
2. Большая Российская энциклопедия: в 30 т.. — Т.10. Железное дерево - Излучение. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2008. — С. 36. — 787 с. — ISBN 978-5-85270-341-5. — ISBN 5-85270-320-6.
3. Большая Российская энциклопедия. — Т.10 Железное дерево. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2008. — С. 36. — 787 с. — ISBN 978-5-85270-371-5. — ISBN 5-85270-320-6.

Литература

• Женевское озеро // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

Һылтанмалар

• Международная комиссия по охране Женевского озера  (билдәһеҙ). Дата обращения: 4 июнь 2019. Архивировано из оригинала 12 сентябрь 2005 года. 2005 йыл 12 сентябрь архивланған.