From Wikipedia, the free encyclopedia
آذربایجان میلّی حؤکومتی — (اینگیلیسجه: Azerbaijan People's Government) ایران آذربایجانیندا ۱۹۴۵-اینجی میلادی ایلین نووامبر آییندان ۱۹۴۶-اینجی میلادی ایلین نووامبر آیینا دک (شمسی تاریخینده ۱۳۲۴-جی ایلین ۲۱ آذر گونوندن؛ ۲۱ آذر ۱۳۲۵ گونونه قدر) شوروی طرفیندن یارانمیش[۱][۲] بیر دؤولت دیر. بو دؤولتین مرکزی تبریز شهری ایدی.
دئمک اولار بو حوکومتین قورولوشونون اصل عامیلی ریضاخان دؤنمینده فارسلاشدیرما اساسیندا ایقتیصادی و ایجتیماعی تبعیضلر ، تۆرکجه‌نین یاساقلانماسی و تۆرکلره قارشی ایهانتلر ایدی
۱۲ شهریورده سید جعفر پیشه‌وری ۱۲ شهریور بیاناتی ایله آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین تشکیلینی اعلان ائتدی و او گوندن فیرقه ساواشلارینی پهلویلر علئیهینه باشلادی
۲۱ آذر ۱۳۲۴ ده فیرقه‌نین ساواشلاری ظفر قازاندی و بوگون ژاندارمری آذربایجان میلی حؤکومتینی رسمیته تانیدی.
قوشونلارینین ایرانا داخیل اولماسی ایران موحاریبده نئیترال مؤعقئده قالاجاغینی بیان ائتسه ده، آلمانییا ایله استراتئژی امکداشلیق خطینی داوام ائتدیریردی. آلمانییا ایرانین خاریجی تیجارتینده ایکینجی یئری توتوردو. ایراندان بئنزین قئیری-قانونی یولّارلا آلمانییایا آپاریلیردی. آلمانلار ایرانین دؤولت موسّیسلری و حربی ایدارلرینده موهندیس، تئخنیک، مصلحت چی آدلاری آلتیندا اؤز حربی و خوصوصی ایداره لرینین نوماینده لرینی یئرلشدیریر، تبریز، ماکی، خوی، میانا، مرندّکی فیرمالاریندا خوصوصی خیدمت اورقانلاری ایشچیلرینین سایینی آرتیریردیلار. آلمانییانین موحاریبنین ایلک ایلّریندکی قلبه سی ایراندا آلمانپرست مئیلی گوجلندیریردی. بو اؤلکنین رهبر دایرلرینده SSRI مغلوب اولارسا، "زاقافقازییا و اورتا آسیانین ۱۶ شهرینین" ایرانا بیرلشدیریلمسی بارده پلانلار قورولوردو. ناسیست آلمانیاسینین SSRI -یه هوجوموندان سونرا، ۱۹۴۱-جی ایلین اییون-اییول آیلاریندا سووئت ایتّیفاقی ایرانا اوچ خبردارلیق نوتاسی وئرمیش، همین ایلین اییون آییندا بریتانییا خاریجی ایشلر نازیری ایرانین صلاحییّتلی نومایندسی قارشیسیندا "آلمانلارین ایرانداکی شوبهلی فعالییّتین" سون قویولماسی طلبینی ایرلی سورموشدو. اییولون ۱۹-دا بریتانییا ناظیرلر کابینئتی ایرانین جنوبونا داخیل اولماق بارده قرار قبول ائتمیشدی. دؤولت مودافیه کومیته سینین قراری ایله سووئت قوشونلاری ۱۹۲۱-جی ایل ۲۶ فئورال تاریخلی سووئت-ایران موقاویلسینین آلتینجی مادّسینه اساسن، ۱۹۴۱-جی ایل آوقوستون ۲۵ — ده گئجه ساعات ۲-ده ایران سرحدینی کئچرک، اردبیل و تبریز ایستیقامتینده ایرلیلدیلر. حربی عملییّاتلاردا ناخچیواندان خزرین جنوبونا دوغرو بوتون ایستیقامتلردن سسری̇ سرحد قوشونلاری، ۴۴-جو (ترکیبینده ۷۷-جی آذربایجان وه ۲۰-جی دیویزییالار) وه ۴۷-جی اوردولار، خزر دونانماسی، زاقافقازییاداکی ۸-جی آویاکورپوس، یئولاخداکی ۱۳۲-جی آویادیویزییا ایشتیراک ائدیردیلر. سووئت قوشونلاری ایله بیر واختدا ایرانین جنوب و قربیندن اینگیلیس قوشونلاری دا اؤلکیه داخیل اولدو. سووئت اوردو حیسّلری آوقوستون ۲۶-دا تبریز و اردبیله، آوقوستون ۳۰-دا زنجانا، آوقوستون ۳۱-ده قزوینه گیردیلر. سئنتیابرین ۱۷-ده سووئت، سئنتیابرین ۱۸-ده ایسه اینگیلیس قوشونلاری تهرانا داخیل اولدولار. سووئت اوردو هیسّلری اوشنو-میاندو اب"قوشاچای"-زنجان-قزوین-بابول-زیراب-سمنان-شاهرودّا، شرقده ایسه علی ابادّا یئرلشدیلر. اینگیلیس قوشونلاری خانکین-کئرمانشاه -خورّم اباد-مسجئد-سولئیمان-رام هؤرموز-بندر-دئیلم ختّیندن جنوب وه قربه دوغرو اولان اراضینی توتدولار.
باقیرووف موسکوادان دؤندوکدن سونرا اییون آیی ایچینده ایران خالق پارتییاسی MK-سینین عضوو ، ایران مجلیسینین میلّت وکیلی آ. کامبئهشی، خالق پارتیاسینین تبریز ایالت کومیته سینین باشچی سی س. پادئقانی، یازیچی وه ناشیر ه. ا. شبیستری، "آشیر" قزئتینین رئداکتورو میر جعفر پیشه وری گیزلی شکیلده باکیا گتیریلمیشدی. بورادا آذربایجان دموکرات پارتیاسینا پیشه وری نین مووقّتی اولاراق باشقانلیق ائتمسی قرارلاشدیریلمیشدی. جنوبی آذربایجانداکی ایشچیلره ده خبر گؤندریلرک، توده پارتییاسینین ADP-یه چئوریلمسی اوچون بیر ساعات بئله دایانمامالاری تاپشیریلمیشدی. ADP– نین قورولماسی اوچون بعضی پروبلم لر اولدوغو کیمی گوجلو بیر موخالیفت ده یارانمیش و خالق پارتییاسی MK-سی بوتون واسیط لرله بو ایشلری پوزماغا چالیشمیشدی. باکی توپلانتیسیندا پیشه وری، شبیستری و پداقانییه اونلارا قارشی اولا بیلجک سو قصد حرکتلنینه گؤره تبریزدن آیریلمامالاری دا قرارلاشدیریلمیشدی.
آذربایجان خالقینین ایجتیماعی – سییاسی، میلّی طلبلرینی، احتیاجلارینی تامین ائتمک و دموکراتیک حرکاتا لیئر اولماغا قادیر سییاسی تشکیلاتین — ADP — نین قورولماسینا بؤیوک بیر احتییاج اولموشدو. پیشه ورینین لیدرلی‌ییله ۳ سئنتیابر ۱۹۴۵-جی ایل تاریخینده میلّی موستقیلّیک اوغروندا دموکراتیک حرکاتین اؤنونده گئدن ADP-نین یارادیلماسینی، اونون مقصد و وظیفلرینی اعلان ائدن موراجیعت نامه یاییلدی. ۷ سئنتیابر ۱۹۴۵-جی ایلده ایران خالق پارتیاسی آذربایجان تشکیلاتینین اونونلا بیرلشمسی آذربایجان خالقینین هم جنوبی آذربایجاندا، هم ده شمالی آذربایجاندا یاشایان اوزولری طرفیندن رغبتله قارشیلانمیشدی. اساس وظیفلردن بیری کیمی آذربایجان خالقینا داخیلی آزادلیق و موختارییّت وئریلمسی، مکتبلرده درسلرین آذربایجان و فارس دیلینده آپاریلماسی طلبی ایرلی سورولدو. آذربایجان بؤلگسیندکی بوتون شهرلرین دیوارلارینا پارتیانین قورولماسی حاقّیندا آذربایجان دیلینده یازیلمیش اعلانلار آسیلمیشدی. اعلانلارین بیرینده بئله یازیلیردی:
۱۹۴۵-جی ایل اوکتیابرین ۲-دن ۴-دک تبریزده ADP-نین ای قورولتایی کئچیریلدی آدپ-نین قورولتایدا قبول ائدیلمیش پروقرامیندا میلّی مسئله بارده دئییلیردی:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
