Ssirım
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ssirım (Hanqıl: 씨름) və ya Koreya güləşi- IV əsrdə yaranmış Koreyanın qədimi güləş növü və milli idman sahəsidir.
Ssirım | |
---|---|
| |
Ümumi məlumatlar | |
Mənşə ölkəsi | |
İcraçı qurum | Ssirım federasiyası |
İlk oyun | 1912 ; Cənubi Koreya , Seul, Dansonqsa teatrı |
Xüsusiyyətləri | |
Tipi | fərdi |
Cinsiyyətə görə | kişi, qadın |
worldssireum.org | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Müasir formada hər bir yarışçı beli və budunun ətrafına sarılan kəmər (satba) taxır. Yarışmada rəqibə az zərər verən və xəsarət yetirən bir sıra texnikalar tətbiq olunur: rəqiblər bir-birinin kəmərindən tutur və bir tərəf rəqibinin dizdən yuxarı hər hansı bir hissəsini yerə vuraraq qələbə qazanır.
Tarixən, Çin mədəniyyətinin təqdimi ilə Koreyada ssirım ilə yanaşı "güləş" üçün istifadə olunan gakco (각저:角抵), gakhi (각희:角戱), gakryok (각력:角力), gakci (각지:角支), çiuhi (치우희:蚩尤戱), sanqbak (상박:相撲), cenqgyo (쟁교:爭交) kimi başqa terminlər də var. Yayğın olaraq istifadə olunan Gak (각:角) prefiksinin fiziki güc üstünlüyü uğrunda rəqabət aparan öküz kimi buynuzlu heyvanların mübarizəsindən əmələ gəldiyi hesab olunur.
Ssirımda rəqibi atarkən gövdə 45 dərəcədən 90 dərəcəyə çevrilir. Bu yarışçının bütün ağırlığını ayaqlarına verməsi və yerə sabitlənməsi ilə baş verir.
Ssirımın ən erkən dəlilləri Koquryo dövrünə aiddir. Əvvəlcə hərbi seçmələrdə istifadə olunan ssirım, Qoryo və Coson krallığı dövrlərində bir çox Koreya kralı da daxil olmaqla xalq arasında məşhur bir məşğuliyyətə çevrildi. Ənənəvi həyatda, ssirım ay təqvimi ilə beşinci ayın beşinci günü qeyd olunan Koreyanın milli bayramı Dano-da edilən məşhur bir fəaliyyət idi və turnirlər yayda və payızda keçirilirdi. Ssirım yarışları üçüncü ayın üçüncü günü, dördüncü ayın səkkizinci günü və Buddist bütün ruhlar günü kimi digər xüsusi günlərdə də keçirilirdi. Yarışda ənənəvi hədiyyə kimi kənd təsərrüfatına əsaslanan cəmiyyətdə qiymətli mal olan və yarışçının gücünü simvolizə edən öküz verilirdi. XX əsrdə ssirım Cənubi Koreyada ölkə üzrə yayımlanan idmana çevrildi. İlk müasir yarış 1912-ci ildə Seuldakı Dansonqsa teatrında keçirildi. Koreya güləşi 1920-ci illərdən bəri ssirım olaraq adlandırılır. Pan Çosun Ssirım Federasiyası 1927-ci ildə qurulmuşdur. 1947-ci ildən bəri Ssirım Federasiyası tərəfindən təşkil edilən yarış Milli Ssirım Çempionatı Yarışması adlanır. Ağırlıq sinifləri bu yarışın 12-ci buraxılışında təqdim edildi və 1967-ci ildə yenidən nəzərdən keçirildi. İki ənənəvi ssirım üslubu var: Gyonqgi əyalətinin və Cənubi Koreyanın Honam regionunun bəzi bölgələrində üstünlük təşkil edən "sağ tərəf"-li üslub və Gyonqsanq və Çunçonq vilayətlərində üstünlük verilən "sol tərəf"-li stil. Fərq satbanın bərkidilməsindən asılıdır. 1994-cü ildə Koreya Ssirım Federasiyası ssirımın bütün iştirakçılar tərəfindən istifadə ediləcək şəkildə rəsmi üslub olaraq satbanın təkcə sol tərəfə birləşdirilməsini təklif etdi.
2018-ci il noyabrın 26 — da Koreyanın Hökumətlərarası UNESCO Qeyri-Maddi Mədəni İrsin Qorunması Komitəsi hər iki Koreyanın görünməmiş müştərək müraciətindən sonra milli Koreya güləşini mədəni irs siyahısına daxil etdi.
Ssirım diametri təxminən 7 metr olan, üzəri qum ilə örtülmüş dairəvi bir halqa daxilində aparılır. İştirakçılar yarışa qum üzərində diz çökərək əlbəyaxa pozisyada başlayır (baro cabki), hər biri rəqibinin beli və budunun ətrafına sarılmış satba olaraq bilinən kəmərdən tutur. Daha sonra güləşçilər rəqibinin satbasdan əllərini çəkmədən dikəlir. Rəqibinin dizdən yuxarı hər hansı bir hissəsini yerə vuran iştirakçı yarışın qalibi olur. Sumodan fərqli olaraq, rəqibinizi rinqdən kənara itələmək qalibiyyət sayılmır, belə olduqda oyun yenidən başlayır. Ümumiyyətlə, professional ssirım ən yaxşı üç üslubda oynanır. Oyunda bir baş hakim və üç köməkçi hakim olur. Baş hakim rinqin içərisində, köməkçi hakimlər rinqin xaricində, biri sağda, digərləri solda yerləşir. Ədalətsiz qərar qəbul edildikdə və ya baş hakim qərar verə bilmədikdə, köməkçi hakimlər qərarın ləğvini və ya oyunun təkrarını tələb edə bilərlər. Əlavə olaraq, bir zədə meydana gəldikdə yarışın dayandırılmasını tövsiyə edə bilərlər. Yarış boyu hakimlərin qərarları mütləqdir və ən yüksək səviyyədə qəbul edilir, yəni idmançılar qarşılaşma zamanı verilən hökmlərə etiraz edə bilməzlər. Bu gün qadın Ssireum güləşçiləri də var. Qadınlar yalnız öz aralarında güləşirlər, amma eyni qaydalara riayət edirlər (tək fərq qadınların üst hissəsi qapalı geyimdə, kişilərin isə üstsüz yarışmasıdır). Peşəkar güləşdə 4 çəki dərəcəsi var: ən yüngül (Tebek, 75 kq), yüngül (Qımqanq, 90 kq), orta çəki (Halla, 105 kq) və ağır (Bekdu, 160 kq-a qədər), dərəcələr Koreyadakı dörd məşhur zirvənin adını daşıyır.
Ssirım və sumo arasındakı fərqləri qeyd etmək vacibdir. Ssirım əsasən milli idman növü olaraq qalmışdır. Sumodan fərqli olaraq, Ssirımda yumruq və şillə kimi fiziki zərbələrə icazə verilmir. Baxmayaraq ki, Koreyalı güləşçilər daha arıq olurlar, hər iki idmanda iştirakçılar adətən olduqca iridir. Bununla birlikdə, irilik hər iki idman növündə də müvəffəqiyyəti təmin etmir. Hər iki idman növü bir-birinə bənzəsə də, xüsusiyyətləri ilə yanaşı dəyərləri ilə də fərqlənirlər.
Ssirımın Koreyadakı milli idarəetmə orqanı olan Koreya Ssireum Təşkilatı, bu idmanın "Koreya Yarışının fəlsəfi baxışını" əks etdirən "harmoniya və birliyə fokuslanan dinc bir rəqabət" kimi xarakterizə olunduğunu iddia edir.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.