Xaqan (q.türk 𐰴𐰍𐰣) — erkən orta əsrlərdə bir çox türkdilli xalqlarda dövlət başçısının titulu.
| Xaqan | |
| Qədim Türk dili | |
|---|---|
| Latın əlifbası: | kaγan |
| Orxon əlifbası: | q.türk 𐰴𐰍𐰣 |
| Türk dili | |
| Latın əlifbası: | kağan |
| Rus dili | |
| Kiril əlifbası: | каган |
| Latın əlifbası: | kagan |
| Monqol dili | |
| Kiril əlifbası: | хаан |
| Transliterasiya: | xaan |
| Monqol əlifbası: | ᠬᠠᠭᠠᠨ |
| Transliterasiya: | qagan, xagan |
| Macar dili | |
| Latın əlifbası: | kagán |
| Çin dili | |
| Sadələşdirilmiş çincə: | 可汗 |
| Hanyu Pinyin : | kèhán |
| Fars dili | |
| Fars əlifbası: | خاقان |
| Koreya dili | |
| Hangul: | 가한 |
| Latın əlifbası | gahan |
| McCune-Reischauer: | kahan |
"Xaqan" termininə ilk dəfə çin salnamələrində rast gəlinir. Sonralar Kiyev knyazları da bu titulu qəbul etdilər. Monqol imperiyası dövründə isə bu titul "imperator" mənasında işlədildi[1]. Monqol imperiyasında kaan şəklində idi.
İstifadəsi
Bu titula ilk dəfə qədim çin mənbələrində rast gəlinir. Onlar III yüzillikdə yaşayan syanbilərin ulu xanını belə adlandırırlar. 402-ci ildə jujanlar hun titulu olan şanyünün əvəzinə xaqanı qəbul etmişdilər.[2] 551-ci ildə avarlar və göytürklər bu titulu jujanlardan aldılar. Göytürk xaqanlığı çökdükdən sonra digər türk xalqları — xəzərlər, uyğurlar, qarluqlar, kiməklər və qırğızlar xaqan titulundan istifadə etdilər[3]. Qərb mənbələrində isə "caganus" kimi latınlaşdırılmışdır.
Osmanlıda Hakan ül-Berreyn vel-Bahreyn (torpaqların və dənizin xaqanı) titulu mövcud idi. Çində Li Şimin dövründə Birinci Göytürk xaqanlığı dağıldıqdan sonra imperatorlar özlərinə "Tian Kehan" yəni "Səma xaqanı" deməyə başladılar.
İbn Rustanın yazdıqlarına əsasən X əsrdə rus hökmdarları xaqan adlanırdı: I Vladimir, II Svyatoslav, I Yaroslav xaqan adlanırdı.
İstinadlar
Mənbə
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
