MDMA

Metilendioksimetamfetamin, MDMA, 3,4-metilendioksi- N -metamfetamin — feniletilamin qrupuna aid olan yarısintetik psixoaktiv amfetamin tipli birləşmə olub ekstazın (ing. ecstasy) tablet forması üçün jarqon adı altında geniş şəkildə tanınır.

MDMA xüsusilə gənclər arasında ən populyar dərmanlardan biridir, və Qərbin populyar mədəniyyətində nəzərəçarpacaq dərəcədə əks olunmuşdur. 1980-ci illərdən bəri populyar mədəniyyət və gecə klubu müntəzəmləri arasında paylanır^{[1] :57} . MDMA-nın istehsalı, saxlanması, daşınması və paylanması BMT konvensiyası ilə qadağandır və dünyanın əksər ölkələrində cinayət sayılır.

Psixoaktiv maddə kimi MDMA eyni anda bir neçə neyrotransmitter və neyrohormonal sistemə təsir edir və həm subyektiv olaraq xoş, həm də daha az dərəcədə xoşagəlməz təcrübələri artırır. O, qorxu və narahatlığı azaldaraq, eyforiya, açıqlıq və başqalarına yaxınlıq hissləri yaratmağa qadirdir. Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, belə davamlı təsirlər MDMA-nı digər psixostimulyatorlardan və psixodeliklərdən ayrıca empatojenlər qrupuna ayırır. MDMA depressiya, narahatlıq və digər mənfi emosional vəziyyətləri artıra bilər. MDMA amfetaminlər qədər güclü olmasa da, stimullaşdırıcı kimi çıxış edir. İstirahət məqsədilə istifadəyə əlavə olaraq, qadağan olunmazdan əvvəl MDMA psixoterapiyada köməkçi kimi istifadə edilmişdir.

Həkimlərin fikrincə, MDMA alkoqol və tütündən daha təhlükəsiz olan aşağı riskli rekreasion narkotiklər qrupuna aiddir. Əsas narahatlıq, MDMA-nın heyvanlarda nümayiş etdirilən potensial neyrotoksikliyidir, onun dərəcəsi müzakirə mövzusu olaraq qalır. Ən böyük təhlükə odur ki, ekstaz daha zərərli dərmanlarla birlikdə qəbul edilə bilər. Neyrotoksikliyə görə MDMA-nın uzun müddətli istifadəsinin idrak qabiliyyətinin azalmasına, yaddaş problemlərinə, yuxusuzluğa, əsəbi və aqressiv davranışlara, əhval-ruhiyyə və diqqət pozuntusuna səbəb ola biləcəyinə inanılır, lakin bu məsələlər tam başa düşülmür. Nadir hallarda MDMA qəbul etmək ciddi tibbi nəticələrə səbəb ola bilər, çox nadir hallarda - ölümcül təsir göstərə bilər . MDMA-nın zərərləri və faydaları və onun tam və ya qismən leqallaşdırılması ilə bağlı suallar mənəvi çaxnaşma ilə müşayiət olunan " narkotiklərlə müharibə "də uzunmüddətli mübarizənin mövzusuna çevrildi.

İstinadlar

1. Шелыгин К. В., Попов А. А.. MDMA ("Экстази"): эффекты и последствия употребления. 2007. 57—64.