Klod Debüssi

Klod Debüssi (fr. Achille-Claude Debussy [aʃil klod dəbysi]); 22 avqust 1862^[3][4][…], Sen-Jermen-an-Le, Sena-i-Uaza^[d], İkinci Fransa İmperiyası^[2][5] – 25 mart 1918^[6][7][…], Parisin 16-cı dairəsi^[d], Üçüncü Fransa Respublikası^[5][8]) —fransız bəstəkarı, musiqidə impressionizmin aparıcı nümayəndəsi.

Klod Debussi fr. Achille-Claude Debussy
fr. Claude Debussy
Ümumi məlumatlar
Doğum adı	Claude Achille Debussy
Doğum tarixi	22 avqust 1862
Doğum yeri	Sen-Jermen-an-Le, Fransa
Vəfat tarixi	25 mart 1918 (55 yaşında)
Vəfat yeri	Paris, Fransa
Vəfat səbəbi	kolorektal xərçəng[1]
Dəfn yeri	Passi qəbiristanlığı[d]
Vətəndaşlığı	Fransa
Milliyyəti	Fransız
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti	Bəstəkar
Fəaliyyət illəri	1877 — 1918
Janrlar	opera, klassik musiqi
Musiqi aləti	piano
Təhsili	Paris Konservatoriyası[2]
Üzvlüyü	İsveç Kral Musiqi Akademiyası[d]
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Klod Debüssi 22 avqust 1862-ci ildə anadan olmuşdu.1872-ci ildə 10 yaşlı Debüssi Paris Konservatoriyasına daxil olur. İlk əsərlərindən simfonik oda “Zuleyma” (Heynenin şeirləri əsasında), 2 hissəli xor və orkestr üçün “Bahar” süitası, sonralar isə “Rodriqo və Ximena”, “Pelias və Melizanda”, “Məhəbbətin cinayəti” operaları, “Kamma”, “Oyunlar”, “Oyuncaqlarla dolu taxta” baletləri, Simfoniya (1880-1881), “Triumf Vakxa” süitası (1882), 3 noktyürn (“Buludlar”, “Bayramlar”, “Sirenalar”), arfa və simlilər üçün 2 rəqs, Prelüdiyalar (1891-1894), fortepiano triosu, simli kvartet, violonçel və fortepiano üçün Sonata (1915), skripka və fortepiano üçün Sonata (1916-1917), Qaraçı rəqsləri. Mazurka, “Berqamask süitası”, “Romantik vals”, “Obrazlar”, “Estamplar” süitası, “Ağ və qara” 3 pyesləri aiddir.

Piano bəstələri tarixində ən önəmli bəstəkarlardan sayılan Debüssi impresionistlərin və simvolistlərin ideallarını və məqsədlərini musiqiyə daşıyıb. O ondan öncə gələn bəstəkarlar tərəfindən hazırlanmış klaviatura qaydalarını rədd eləyib, yeni texnikalar və səs effektləriini inkişaf etdirib. Debüssinin bəstəkarlığı XX əsr musiqisinə dərindən təsir edib.

Debüssi musiqisinin obrazlar aləmi olduqca zəngin və çoxşaxəlidir. Məsələn, fortepiano üçün bəstələnmiş "Prelüdlər" məcmuəsindən "Qar üstə addımlar" pyesini dinləyərkən biz sanki tənha səyyahla rastlaşır, onun qapıldığı ümidsizlik, yalqızlıq hisslərini varlığımızla duyuruq; "Saçı kətan rəngli qız" əsəri gözlərimiz önündə incə, gül tək zərif qadın surəti canlandırır; "Qərbdən əsən külək nələr görüb" pyesi dənizin ənginliklərində baş vermiş faciəvi hadisələrin əks-sədası kimi səslənir; "Batmış kilsə" prelüdündə bəstəkar uzaq keçmişdə batmış və hərdən zəng səslərinin müşayiəti ilə dalğalardan qalxan İs şəhəri haqqında qədim fransız əfsanəsinə müraciət edir.

Debüssinin ən çox ifa olunan nümunələrindən parlaq, bayram əhval-ruhiyyəli "Sevinc adası" pyesi, eləcə də "Berqamas süitası" fortepiano üçün yazdığı əsərlər sırasında xüsusi qeyd olunmalıdır. Debüssinin ən məşhur simfonik əsəri musiqidə impressionizmin manifesti sayılan "Bir favnın axşamçağı yuxusuna prelüd"-ündə antik mifologiyada rast gəldiyimiz çöl, dağ və meşə allahının obrazı təsvir olunur. Bu pyesdə, eləcə də "Noktürnlər", "Dəniz" simfonik əsərlərində Debüssi üslubunun səciyyəvi cəhətləri - melodikanın qeyri-müəyyən, sanki dumanlı xarakteri, harmoniyanın rəngarəngliyi, orkestrin parlaq və eyni zamanda şəffaf səslənməsi qabarıq şəkildə müşahidə olunur.

Debüssi yeganə "Pelleas və Melizanda" operasında Belçika yazıçısı Moris Meterlinkin məhəbbət mövzusunda yazdığı faciəvi hekayəsinə müraciət edib. Fransız dilinin damşıq intonasiyalarını vokal melodiyada özünəməxsus tərzdə əks etdirən bu əsəri Debüssinin müasirləri layiqincə qiymətləndirmədiklərindən bəstəkar opera sahəsindəki yaradıcılıq axtarışlarım dayandırır. Debüssinin uşaqlar üçün bəstələdiyi əsərlər: "Uşaq guşəsi" fortepiano süitası, "Oyuncaqlar qutusu" baleti də bəstəkar irsinin ən gözəl, dəyərli incilərindəndir. Klod Debüssinin incə, zərif, yüksək zövqlü, poetik musiqisi dünya musiqi salnaməsinə əbədi daxil olmuşdur.

Klod Debüssi 25 mart 1918-ci ildə Paris şəhərində vəfat edib.

Ədəbiyyat

• Альшванг А. Клод Дебюсси, М., 1935;
• Альшванг А. Произведения Клода Дебюсси и М. Равеля, М., 1963
• Розеншильд К. Молодой Дебюсси и его современники, М., 1963
• Мартынов И. Клод Дебюсси, М., 1964
• Кремлев Ю. Клод Дебюсси, М., 1965
• Сабинина М. Дебюсси, в книге Музыка XX в., ч. I, кн. 2, М., 1977
• Яроциньский С. Дебюсси, импрессионизм и символизм, пер. с польск., М., 1978
• Дебюсси и музыка XX в. Сб. ст., Л., 1983
• Денисов Э. О некоторых особенностях композиционной техники К. Дебюсси, в его кн.: Современная музыка и проблемы эволюции комп. техники, М., 1986
• Barraque J. Claude Debussy, Р., 1962
• Golaa А. С. Debussy, I’homme et son oeuvre, P., 1965
• Golaa А. С. Claude Debussy. Liste complete des oeuvres…, P.— Gen., 1983
• Lockspeiser E. Debussy, L.—[a. o.], 1980.
• Hendrik Lücke: Mallarmé — Debussy. Eine vergleichende Studie zur Kunstanschauung am Beispiel von «L’Après-midi d’un Faune». (= Studien zur Musikwissenschaft, Bd. 4). Dr. Kovac, Hamburg 2005, ISBN 3-8300-1685-9.
• Jean Barraqué, Debussy (Solfèges), Editions du Seuil, 1977. ISBN 2-02-000242-6
• Roy Howat, Debussy in Proportion: A musical analysis, Cambridge University Press, 1983. ISBN 0-521-31145-4
• Rudolph Reti, Tonality, Atonality, Pantonality: A study of some trends in twentieth century music. Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1958. ISBN 0-313-20478-0.
• Jane Fulcher (Editor), Debussy and His World (The Bard Music Festival), Princeton University Press, 2001. ISBN 0-691-09042-4
• Simon Trezise (Editor), The Cambridge Companion to Debussy, Cambridge University Press, 2003. ISBN 0-521-65478-5

Xarici keçidlər

• Дебюсси: əsərlərinin notları International Music Score Library Project saytında
• Записи произведений Дебюсси для фортепиано Arxivləşdirilib 2008-10-03 at the Wayback Machine
• Steve’s Debussy Page (ing.)
• Фортепианное творчество Дебюсси
• Клод Дебюсси и Расширенные Ладовые и Гармонические Ресурсы Arxivləşdirilib 2014-04-08 at the Wayback Machine
• Ноты фортепианных, вокальных и других произведений Дебюсси бесплатно
• «Клод Дебюсси» или «кто придумал импрессионизм» — Erika Satinin essesi (1922-ci il.)

1. Claude Debussy // Find a Grave (ing.). 1996.
2. https://www.francemusique.fr/personne/claude-debussy.
3. Claude Debussy // (unspecified title).
4. Claude Debussy // Internet Broadway Database (ing.). 2000.
5. Archivio Storico Ricordi. 1808.
6. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
7. Lockspeiser E. Claude Debussy // Encyclopædia Britannica (ing.).
8. ölüm haqqında şəhadətnamə.