Estoniya dəmir yolları

Estoniya dəmir yolları ümumi uzunluğu 1320 km olan dəmir yol şəbəkəsi (2005 ilə olan məlumata görə 132 kilometri elektrikləşdirilmişdir)^[1]. Reylslər arasında məsafə 1520 mm-dir. Bu əsasən keçmiş sovet ölkələrində mövcuddur. Estoniyanın əsasən voğzalı Batik voğzalıdır. Milli şirkətin rəhbəri "Eesti Raudteedir".

Baltik vağzalı.

Tarixi

Sərnişin məqsədli nəqliyyat (2008 il).

Estoniya dəmir yolları (2015 il).

Estoniyanın bütün dəmir yolları

Stadler FLIRT

24 oktyabr 1870-ci ildə Estoniyada ilk dəmir yolu Paldiski—Pevel—Narva—Qatçina istiqamətində çəkilmişdir. Elə həmin ildə Peterburq-Varşava dəmir yolu birləşdirilmişdir. Baltik dəmir yolları 1870-ci ildə Qatçindən Tasno xətti birləşdirilir.

1877-ci ildə Tapa—Derpt yolu inşa edilir. 1897-ci ildə yol Valqa ilə birləşdirilir. 1896-ci ildə isə ilk ensiz dəmir xətti (750 мм) olan Valqa—Pyarnu istifadəyə verilir. 1897-ci ildə Mıyzayoladan Vilyandi, oradan isə Payde və Revele limanına çəkilir. Daimi hərəkət isə 1901-ci ildə yaradılır.

Müstəqil dəmir yolları isə 15 noyabr 1918-cı ilə təşkil edir.

1931-ci ildə enli reylsli Tartu — Peçora xətt istifadəyə verilir. Bununla da Rusiya və Ukrayna ilə əlaqə təmin edilir.

1940-ci ildə Estoniya dəmir yolları SSRİ ilə birləşdirilir. Bu zaman dəmir yollarının uzunluğu 1447 kilometrə çatır.

Paravozların Teplovozlarla əvəzlənməsi 1958-ci ildə başlayır və 1960-cı illdə bitir.

1963-cü ildə EDY Latviya və Litva dəmir yolları ilə birləşdirir. Bununla da Baltikyanı dəmir yolları təşkil edilir^[2]

1 yanvar 1992-cü ildə müstəqil dövlətin Estoniya dəmir yolları adlı dövlət şirkəti təşkil edilir.

1997-ci ildə şirkətin əsasında "Eesti Raudtee" Səhmdar Cəmiyyət təşkil edilir.

2007 ildə Estoniya Respublikası 66 % səhmi 2,35 milyard krona geri alır^[3]

2009-cu ildə komersiya şirkəti olan "Eesti Raudtee" SC iki hissəyə bölünür: AS EVR Infra — idarə etmə və infrastruktur məsələri. AS EVR Cargo — yük daşıma məsələləri.

Tranzit

Yükdaşımanın illərə görə dinamika^[1]:

İl	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005
Tranzit yüklərin miqdarı (mln tonn)	23,7	24,8	28,9	31,6	37,1	39,4	38,5	42,1	42,1	42,8	44,3

Rusiya ilə tranzit

2005-ci ildə 87 % tranzit yükləri Rusiya ilə daşınmışdır.^[1] Bürünc əsgər hadisəsindən sonra Rusiya dəmir yolları Estoniyaya neft idxalını dayandırır. Tranzit yükləri 40 %, Tallin limanında yükdaşıma isə 25 % aşağı düşür^[4]. Bu səbəbdən dəmir yol işçilərinin bir qismi öz iş yerlərini itirmişdir^[5]. 2010-cu ildə yükdaşıma 2009-cu ilə nisbətdə 1,8 milyon ton artaraq 20,1 milyon ton olmuşdur.

Dəmir yolları

Harırda Estoniyada 8 dəmir yolu xətti vardır.

Dəmir yolu	Açılış ili	Uzunluğu (km)
Valqa — Peçora dəmir yolu	1889	96,5
Keyla — Paldiski dəmir yolu	1870	20,8
Keyla — Piyzirepe dəmir yolu	1905	24,6
Klooqa — Klooqaranna dəmir yolu	1960	3,4
Lelle — Pyarnu dəmir yolu	1928	69,5
Tallin — Vilyandi dəmir yolu	1901	153,6
Tallin — Keyla dəmir yolu	1870	26,8
Tallin — Narva dəmir yolu	1870	211
Tapa — Tartu dəmir yolu	1876	112,5
Tartu — Valqa dəmir yolu	1887	82,5
Tartu — Peçora dəmir yolu	1931	87,3

Elektrikləşdirilmiş xətt

Elektrikləşdirilmiş dəmir yollarının uzunluğu 132,2 km təşkil edir.

• Тallinn — Aeqviydu — 56,7 km.
  • 14 stansiya: Tallinn-Balti, Kitsekyola, Yolemiste, Yolemiste st, Vesse, Ladeqi, Kulli, Arukyola, Raaziku, Parila, Kexra, Laxinquvyalya, Mustyıse, Aeqviydu.
• Тallinn — Keyla — Riyzipere — 51,3 km.
  • 22 stansiya: Tallinn-Balti, Tallinn-Kopli, Lillekyola, Tondi, Yarve, Raxumyae, Nimme, Xiy, Kivimyae, Pyaeskyola, Laaqri, Urda, Padula, Saue, Valinqu, Keyla, Kulna, Vazalemma, Kibuna, Laytse, Yanika, Piyzipere.
• Keyla — Paldiski — 20,8 km məsafədə.
  • 7 stansiya: Keyla, Niytvyalya, Klooqa, Klooqa-Aedlinn, Pıllkyola, Lаоkyola, Paldiski.

Üstəlik Klooqa — Klooqaranna 3,4 km məsafədə elektrikləşdirilmişdir.

Xarici keçidlər

• Estoniya dəmir yollarının muzeyi Arxivləşdirilib 2013-03-17 at the Wayback Machine (ing.) (est.) (rus.)
• Estoniya dəmir yollarının rəsmi saytı  (ing.) (est.) (rus.)

İstinadlar

1. Структурные реформы на АО "Эстонская железная дорога" Arxivləşdirilib 2014-02-01 at the Wayback Machine // Транспорт Российской Федерации № 5 2006 il.
2. Pribaltika dəmir yolları Arxivləşdirilib 2021-11-18 at the Wayback Machine — Böyük Sovet Eksiklopediyası
3. "Estoniya Parlamenti dəmir yolunu milliləşdirir. 2006-12-09". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-19.
4. Estoniya: Rusiya ilə iş görməyəsən! 09.06.2011 Arxivləşdirilib 2011-08-24 at the Wayback Machine // Azad mətbuat.
5. "Estoniyada dəmiir yolçular iş yerlərini Rusiyanın səbəbbindən itirir. 20. sentyabr 2007". 2014-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-19.