Beynəlmiləlçilik və ya İnternasionalizm (lat. inter — "arasında" vənatio — "millət") — millətlər arasında dostluq və əməkdaşlığı təbliğ edən ideologiya.[1]
| Liberalizm | |
 | |
| İdeyalar | |
| Azadlıq | |
| Kapitalizm • Bazar iqtisadiyyatı | |
| İnsan hüquqları | |
| Hüquqi dövlət | |
| İctimai müqavilə | |
| Bərabərlik • Millət | |
| Plüralizm • Demokratiya | |
| İdeyadaxili hərəkatlar | |
| Libertarianlıq | |
| Neoliberalizm | |
| Sosial-liberalizm | |
Beynəlmiləlçiliyin müxtəlif variantları var: xüsusən, marksizmdəki proleter beynəlmiləlçilik, müxtəlif ölkələrin proletarlarının istismarçılara qarşı mübarizədə həmrəyliyi deməkdir. Bizim dövrümüzdə bu termin də özünü qloballaşmanın alternativ bir versiyasını təqdim etməyə çalışan solçu ideologiya kimi təqdim edir. Konsepsiya millətçiliyin ziddinə istifadə olunur.
Sovet ideologiyasında proletar beynəlmiləlçilik, bir tərəfdən, milli müstəsnalıq və şovinizm ideologiyası kimi başa düşülən "burjua millətçiliyinə", digər tərəfdən isə hər hansı bir millətin inkar edilməsi kimi başa düşülən "burjua kosmopolitizmi" nə bərabər şəkildə qarşı çıxırdı.
Marksizmdə internasionalizm
Marksizm ideologiyasında "proletar internasionalizm" anlayışı, imperialist dövlətlər və proletariat arasındakı ziddiyyətlərlə əlaqələndirilir. Kapitalizm altında beynəlmiləlçilik, zəhmətkeşlərin imperialistlərin apardığı müharibələrə, millətçilik və şovinizmə qarşı beynəlxalq həmrəyliyində və ümumbəşəri dəyərlərin müdafiəsində ifadə olunur. Sosialist inqilabının qələbəsindən sonra beynəlmiləlçilik kommunizmə aparan yeni cəmiyyətin ideologiyasının bir hissəsinə çevrilməlidir: sinifsiz bir cəmiyyət və (milli) dövlətin tükənməsi.
Bu məqsədlə, marksistlər 1914-cü ildən əvvəlki dövrdə sosialistlərin (sosial demokratların) iki beynəlxalq həmrəylik təşkilatı yaratdılar: Birinci İnternasiolist (1864–1876), sonra İkinci İnternasiolist (1889–1914).
İnternasionalizm və qloballaşma
Müasir bazar qloballaşması, tənqidçilərinin iddia etdiyi kimi, yalnız iqtisadi inteqrasiya ilə əlaqəli olduğu və siyasi və sosial cəhətlər kölgədə qaldığı üçün beynəlmiləlçi bir fenomen deyil. Üstəlik, qloballaşma nəticəsində qurulan iqtisadi sistem beynəlmiləlçilərin idealından fərqlənir. Xüsusilə Ümumdünya Federalist Hərəkatı üzvləri tərəfindən tutumlarında beynəlmiləlçi olaraq ifadə edilən müasir sol qanadlı anti-qlobalizm, "sosial həmrəyliyin qloballaşmasını" təbliğ edir; "başqa bir qloballaşma" (alternativ qloballaşma) fikri tez-tez irəli sürülür.
İstinadlar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
