From Wikipedia, the free encyclopedia
Sultan Məhəmməd Olcaytu xan (24 mart 1280[2][3] – 16 dekabr 1316, Sultaniyə, Zəncan ostanı) — Qazan xanın qardaşı, Arqun xanın ikinci oğlu, elxan.
 | Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
| Qiyasəddünya vəd-Din Məhəmməd Xüdabəndə Olcaytu Sultan | |
|---|---|
| monq. ᠦᠯᠵᠡᠢᠲᠦ ᠺᠬᠠᠨ | |
 | |
| 19 iyul 1304 – 17 dekabr 1316 | |
| Əvvəlki | Qazan xan |
| Sonrakı | Əbu Səid Bahadur |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | (34 yaşında) |
| Vəfat yeri | Sultaniyyə |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | suveren[d], hərbi qulluqçu |
| Atası | Arqun xan |
| Anası | Uruk xatun |
| Həyat yoldaşı | məlum olan - Hacı Xatun |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Elxanlılar sülaləsi |
| Dini |
Buddizm (1291-ci ilədək), Xristianlıq (1295-ci ilədək), Sünni İslamı (1310-cu ilədək), Şiə İslamı (ölənədək)[1] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Olcaytu xan 24 mart 1282-ci ildə[4] doğulmuşdur. Arqun xan və xristian Uruk xatunun oğludur. İlk adı Nikolas idi.[5] Əvvəlcə buddist, daha sonra qardaşı Qazan ilə birlikdə sünni olmuşdu. Daha sonralar — 1310-cu ildə, Əllamə Hillinin təsiri ilə şiə olmuşdur. Bundan sonra adını Məhəmmədə çevirmişdir.
1304-cü ildə qardaşı Qazan xanın yerinə xan seçilmişdir. Həmin il Arqun xan dövründən bəri salınmağa başlamış Sultaniyyə şəhərinin tikintisi bitmişdir. Xan, Sultaniyyəni paytaxt, Bağdadı isə qış iqamətgahı kimi istifadə edirdi. 1309-cu ildə Şirazda "Seyyidlər evi"nin əsasını qoymuş, hər il 10000 dinar maaş vermişdi. 1312-ci ildə Məmlüklərə qarşı monqolların son yürüşünü başlatmış və məğlub olmuşdur.
1305-ci ildə Olcaytu Bizans imperatoru II Androniklə ittifaqa girmiş və birlikdə Osman bəyi məğlub etmişdilər.
Hakimiyyətinin ilk ilində Genuya respublikası ilk dəfə Təbrizdə konsulluq açmışdır. Bundan əlavə 1306-cı ildə Venesiyalılara da azad ticarət hüququ verilmişdi. Avropa ölkələrindən gətirdiyi mancanaq ustaları sayəsində Herat şəhərini ələ keçirmişdi. Olcaytunun Avropalılarla Məmlüklərə qarşı yeni müharibə planı baş tutmamışdı. Bu isə 1313-cü ildə Kebek xanın Xorasana daxil olmasına bəhanə verdi. Çağatay ordusunda Yasavur xanın elxanilərin tərəfinə keçməsi ilə Kebek xan məğlub oldu. Ölcaytu, Yasavur xana Badğis vilayətini verdi.
Olcaytu həyatı boyu Buddizm, Xristianlıq və İslam dinini qəbul etmişdir. Qardaşının yerinə keçdikdən sonra Olcaytu şiə teoloqları Əllamə Hilli və Meysəm əl- Bəhraninin təsiri altına düşdü.[6][7] Baxmayaraq ki, başqa bir mənbə onun xanımının razılığı ilə İslamı qəbul etdiyini göstərir.[8] Əlammə Hilinin ölümündən sonra Olcaytu müəlliminin qalıqlarını Bağdaddan Soltaniyyədə tikdirdiyi günbəzli türbəyə köçürür. Daha sonra sünnilər arasında yaranan qrup çəkişmələri nəticəsində özgəninkiləşdirilən Olcaytu 1310-cu ildə dinini dəyişərək şiəliyə keçdi.[9] Hətta bəzi məqamlarda o, 1310-cu ilin əvvəllərində tenqriçiliyi qəbul etməyi də düşündü.[10]
Məhəmməd Olcaytu 38 yaşında vəfat etmişdir. Yerinə oğlu Əbu Səid Bahadur keçdi.
Oğulları
Qızları
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
