Kürd dilləri
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kürd dilləri, həmçinin kürd dili[2] və ya kürdcə (Kurdî və ya کوردی) — Kürdüstan geomədəni vilayətində yaşayan kürdlərin və kürd diasporunun danışdığı dil və ya dillər qrupu. Kürd dili Hind-Avropa dil ailəsinin Qərbi İran dillərinə mənsub dialekt kontinuumunu təşkil edir.[3] Kürd dilinin əsas üç dialekt və ya dili kurmanci, sorani və cənubi kürdcədir.
Kürd dili | |
---|---|
Orijinal adı | كوردی, Kurdî |
Ölkələr | Türkiyə, İran, İraq, Suriya, Ermənistan, Livan, Azərbaycan |
Rəsmi status | İraq (İraq Kürdüstanı) |
Danışanların ümumi sayı | 24,912,850[1] |
Reytinq | 39 |
Təsnifatı | |
Kateqoriya | Avrasiya dilləri |
|
|
Yazı | latın əlifbası, ərəb əlifbası (kürd yazısı) |
Dil kodları | |
QOST 7.75–97 | кур 350 |
ISO 639-1 | ku |
ISO 639-2 | kur |
ISO 639-3 | kur; ckb, kmr, sdh |
Ethnologue | kur |
Linguasphere | 58-AAA |
ABS ASCL | 4101 |
IETF | ku |
Glottolog | kurd1259 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Şimal-Qərbi İran dillərinin ayrı qrupu olan zaza-gorani dillərində bir neçə milyon etnik kürd də danışır. Kürdlərin əksəriyyəti kurmanci dilində danışır, kürdcə mətnlərin çoxu kurmanci və sorani dillərində yazılır. Kurmanci latın qrafikasının törəməsi olan havar əlifbası ilə, sorani isə ərəb qrafikasının törəməsi olan sorani əlifbası ilə yazılır.
Lək dilinin cənubi kürd ləhcəsi və ya dördüncü kürd dili kimi təsnifatı müzakirə mövzusudur.[4] Lək dili ilə digər cənubi kürd ləhcələri arasında fərqlər minimaldır.[5]
Kürd dilində ədəbi məhsul XX əsrin əvvəllərinə qədər əsasən poeziya ilə məhdudlaşmış, sonradan ümumi ədəbi inkişaf baş vermişdir. İndiki dövrdə iki əsas yazılı kürd ləhcəsi kurmanci və soranidir. Sorani ərəb dili ilə yanaşı, İraqın iki rəsmi dilindən biridir və siyasi sənədlərdə sadəcə olaraq "kürdcə" kimi xatırlanır.[6][7]