III Karl (İspaniya kralı)

III Karl (isp. Carlos Sebastián de Borbón y Farnesio) (20 yanvar 1716^[1][2][…], Madrid^[3] – 14 dekabr 1788^[4][3][…], Madrid^[1]) — İspaniya, Neapol və Siciliya kralı. Mütləqiyyətçi fraksiyadan olan Karl, sonsuz olan ögey qardaşı VI Ferdinandın vəfatının ardından 1759-cu ildə İspaniya taxtına əyləşdi.

III Karl
isp. Carlos III
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	20 yanvar 1716(1716-01-20)[1][2][…]
Doğum yeri	Madrid, Madrid vilayəti[d], İspaniya[3]
Vəfat tarixi	14 dekabr 1788(1788-12-14)[4][3][…] (72 yaşında)
Vəfat yeri	Madrid, Madrid vilayəti[d], İspaniya[1]
Atası	V Filipp (İspaniya kralı)
Anası	Elizabet Farnesi
Həyat yoldaşı	Saksoniyalı Mariya Amaliya (8 may 1738–27 sentyabr 1760)
Uşaqları	İnfanta Mariya Jozefina, İnfanta Mariya Luiza, IV Karl (İspaniya kralı)[5], I Ferdinand (Siciliya kralı)[5], İnfant Qabriel, İnfant Antonio Paskal, İnfant Antonio Filipp[2]
Hərbi xidmət
Rütbəsi	general
Təltifləri
Monoqram
İmzası
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1731-ci ildə 15 yaşlı Karl anasının dayısı olan Antonio Farnesinin varissiz vəfatının ardından Parma və Pyaçentsa hersoqu elan edildi. 1738-ci ildə Polşa kralı III Avqustun qızı Mariya Amaliya ilə evləndi. 19 il boyunca Neapolda yaşayan cütlüyün bu nikahdan 13 övladı dünyaya gəlsə də, bunlardan beşi uşaq yaşlarında vəfat etdi.

İspaniya kralı olaraq III Karl saray gəlirlərini artıraraq ölkədəki xarici qüvvələrə qarşı güclü islahatlar apardı. Maliyyə və ticarət münasibətlərini nizama salaraq dövlətin kilsə üzərindəki nüfuzunu artırdı. Yezuitlər imperiya torpaqlarından sürgün edildi. İspaniya ordusu və donanması böyüdüldü.

Neapol kralı

Karl, anasının səyləri sayəsində Parma hersoqu oldu, hətta onun uşaqsız qohumlarının varisi, Pyaçentsa və Toskana hökmdarı kimi tanındı.

Başlanğıcda Karl, Portiçidə yeni bir kral sarayının qurulmasına əmr etdi və "qızıl mile" gedərək yoldaşları tərəfindən villalarını qurmağa başladı. Tezliklə aydın oldu ki, dəniz sahilində olan sarayı tapmaq düşmən donanması üçün əlverişli bir hədəf halına gətirir. Yarımadanın dərinliklərində yeni kral tikililərin — Caserta sarayının möhtəşəm yerini qoyması lazımdır.

Liberal istiqamətdən sonra Karl və İspaniyada, padşah 1759-cu il avqustun 10-da qardaşı Ferdinand VI-nın ölümü ilə nəticələndi. Karl ispan taxtına qoşulduğu vaxtda qüvvədə olan beynəlxalq müqavilələrə görə, o, Neapolitan krallığından üçüncü oğlunun xeyrinə görə lehinə çıxdı.

Xalq üsyanları. Yezuitlərin sürgünü

Ancaq Karlın islahatları, xüsusilə də taxıl ticarətinin azadlığı ilə əlaqədar, cahil din adamları və yezuitlər tərəfindən dəstəklənən xalq üsyanlarına səbəb oldu. Beləliklə, 23 mart 1766-cı ildə Madriddə iğtişaşlar başlamış, Karl Arxaunesdən çıxmağa məcbur etmişdir; sonra Saraqosa, Barselona, Andalusiya, Qipuskoa və digər yerlərdə iğtişaşlar baş vermişdir.

Mənbə

• Ferrer del Rio (1856). Historia del reinado de Carlos III. Madrid.
• Acton, Sir Harold (1956). The Bourbons of Naples, 1734–1825. London: Methuen.
• Lynch, John (1989). Bourbon Spain, 1700–1808. Oxford: Basil Blackwell.
• Petrie, Sir Charles (1977). King Charles III of Spain: An Enlightened Despot. London: Constable.

İstinadlar

1. Lynch J. Charles III // Encyclopædia Britannica (ing.).
2. Lundy D. R. Carlos III de Borbón, Rey de España // The Peerage (ing.).
3. Carlos III // Diccionario biográfico español (isp.). Real Academia de la Historia, 2011.
4. The Bourbons of Naples (ing.). London: Faber & Faber, 2009. P. 226. ISBN 978-0-571-24901-5
5. Union List of Artist Names (ing.). 2018.