Gənc türklər inqilabı
1908-ci ildə Osmanlı İmperiyasında konstitusiya hakimiyyətinin bərpası / From Wikipedia, the free encyclopedia
Gənc türklər inqilabı — 1908-ci ildə Osmanlı imperiyasında baş vermiş inqilab. İnqlabın məqsədi Sultan II Əbdülhəmidin devrilməsi və konstitusiyanın bərpası idi. İnqilaba “İttihad və Tərəqqi” Gənc türklər təşkilatı rəhbərlik edirdi. Gənc türklər inqilabı Osmanlı imperiyasının sonuna qədər imperiyanın tarixində İkinci Məşrutiyyət dövrü adlanır. Otuz il əvvəl, 1876-cı ildə, II Əbdülhəmidin dövründə Birinci konstitusiya dövrü kimi tanınan dövrdə konstitusiya monarxiyası qurulmuşdu və bu, II Əbdülhəmidin onu dayandırmasından və özünə avtokratik səlahiyyətləri bərpa etməsindən əvvəl cəmi iki il davam etdi.
Gənc türklər inqilabı | |
---|---|
| |
Yer | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
Tarix | 3-23 iyul 1908 |
Səbəb | II Əbdülhəmidin diktaturası, konstitusiyanın və xalqı təmsil edən qanunverici orqanın olmaması |
Əsas məqsəd | Sultan II Əbdülhəmidin devrilməsi və konstitusiyanın bərpası |
Nəticə | II Əbdülhəmidin devrilməsi, Gənc Türklər hökumətinin qurulması və Gənc Türklərin hakimiyyətə gəlməsi |
Təşkilatçılar | “İttihad və Tərəqqi"və Gənc türklər təşkilatı |
Hərəkətverici qüvvələr | Ziyallılar və gənc zabitlər |
Əleyhdarları | II Əbdülhəmidin tərəfdarları |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
İnqilab İttihad və Tərəqqi partiyası üzvü Əhməd Niyazi bəyin Albaniya yüksəkliklərinə qaçması ilə başladı. Tezliklə İsmayıl Ənvər və Eyyub Səbri də ona qoşuldu. Yerli albanlarla əlaqə qurdular və böyük bir üsyanı başlatmaq üçün Selanikdə yerləşən 3-cü Ordu daxilindəki əlaqələrindən istifadə etdilər. 3-cü Ordu inqılabı dəstəkləmiş və bu hərəkatın hərbi qüvvələrinin özəyini təşkil etdi. II Əbdülhəmidin təslim olmasına Fədailərin müxtəlif koordinasiyalı sui-qəsdləri və qətlləri də kömək etdi. Rumeli əyalətlərində İttihad və Tərəqqinin qaldırdığı konstitusiya tərəfdarlarının üsyanı ilə II Əbdülhəmid təslim oldu və konstitusiyanın bərpasını elan etdi. Parlament bərpa oldu və seçkilər təyin edildi.
Növbəti il II Əbdülhəmidin lehinə 31 mart hadisəsi kimi tanınan monarxist əks-inqilab cəhdindən sonra o, taxtdan salındı və qardaşı V Mehmed taxta çıxdı.