Basketbol üzrə dünya çempionatı

Basketbol üzrə dünya çempionatı — basketbol üzrə 1950-ci ildən etibarən FİBA-nın təşşəbbüsü ilə hər 4 ildən bir kişilərdən ibarət milli yığma komandaların iştirakı ilə keçirilən beynəlxalq turnir. Bu idman növü üzrə olimpiya turniri ilə yanaşı, dünya çempionatı da beynəlxalq basketbol turnirləri arasında xüsusi yer tutur.

Basketbol üzrə dünya çempionatlarında milli yığma komandaların iştirak reytinqini əks etirən xəritə

Basketbol üzrə kişilərdən ibarət yığma komandalar arasında dünya çempionatının keçirilməsi haqqında qərar 1948-ci ildə Londonda keçirilən yay Olimpiya oyunları zamanı FİBA-nın konqresində^[1] qəbul edilmişdir. Basketbol üzrə ilk dünya çempionatı 1950-ci ildə Buenos-Ayresdə (Argentina) keçirilmişdir^[2] . Çempionatda 10 komanda iştirak etmişdir. İlk dünya çempionu 1948-ci ildə Olimpiya çempionu olmuş ABŞ yığma komandası üzərində qələbə qazanan Argentina komandası olmuşdur. Sonralar ABŞ yığma komandası 5 (beş) dəfə (1954, 1986, 1994, 2010, 2014); Yuqoslaviya yığma komandası 5 (beş) dəfə (1970, 1978, 1990, 1998 və 2002), SSRİ yığma komandası 3 (üç) dəfə (1967, 1974 və 1982), Braziliya yığma komandası 2 (iki) dəfə (1959 və 1963) dəfə basketbol üzrə dünya çempionu olmuşdur.

1953-cü ildən başlayaraq basketbol üzrə qadınlardan ibarət yığma komandalar arasında da dünya çempionatı keçirilməyə başladı. İlk çempionat 1953-cü ildə Santyaqoda (Çili) keçirilmiş, ilk dünya çempionu ABŞ yığma komandası olmuşdur. Qadınlardan ibarət yığma komandalar arasında keçirilən dünya çempionatında ABŞ komandası daha 8 (səkkiz) dəfə (1957, 1979, 1986, 1990, 1998, 2002, 2010), SSRİ yığma komandası 6 (altı) dəfə (1959, 1964, 1967, 1971, 1975 və 1983) dünya çempionu olmuşdur.

Qaliblər və mükafatçılar

İl	Keçirildiyi yer		Final matçı				Bürünc uğrunda matç
			Qızıl	Hesab	Gümüş		Bürünc	Hesab	4-cü yer
1950	Argentina		Argentina	64:50[3]	ABŞ		Çili	51:40[3]	Braziliya
1954	Braziliya		ABŞ	62:41[3]	Braziliya		Filippin	66:60[3]	Fransa
1959	Çili		Braziliya	81:67[3]	ABŞ		Çili	86:85[3] Overtaym	Tayvan
1963	Braziliya		Braziliya	90:71[3]	Yuqoslaviya		SSRİ	69:67[3]	ABŞ
1967	Uruqvay		SSRİ	71:59[3]	Yuqoslaviya		Braziliya	80:71[3]	ABŞ
1970	Yuqoslaviya		Yuqoslaviya	80:55[3]	Braziliya		SSRİ	62:58[3]	İtaliya
1974	Пуэрто-Рико		SSRİ	82:79[3]	Yuqoslaviya		ABŞ	83:70[3]	Kuba
1978	Filippin		Yuqoslaviya	82:81 Овертайм	SSRİ		Braziliya	86:85	İtaliya
1982	Kolumbiya		SSRİ	95:94	ABŞ		Yuqoslaviya	119:117	İspaniya
1986	İspaniya		ABŞ	87:85	SSRİ		Yuqoslaviya	117:91	Braziliya
1990	Argentina		Yuqoslaviya	92:75	SSRİ		ABŞ	107:105 Overtaym	Puerto-Riko
1994	Kanada		ABŞ	137:91	Rusiya		Xorvatiya	78:60	Yunanıstan
1998	Yunanıstan		Yuqoslaviya	64:62'	Rusiya		ABŞ	84:61	Yunanıstan
2002	ABŞ		Yuqoslaviya	84:77 Overtaym	Argentina		Almaniya	117:94	Yeni Zelandiya
2006	Yaponiya		İspaniya	70:47	YUnanıstan		ABŞ	96:81	Argentina
2010	Türkiyə		ABŞ	81:64	Türkiyə		Litva	99:88	Serbiya
2010	İspaniya		ABŞ	129:92	Serbiya		Fransa	95:93	Литва
2019	Çin

Dünya çempionatı qaliblərinin reytinq cədvəli

Cədvəldə SSRİ və Rusiya, həmçinin Yuqoslaviya və Serbiya milli komandalarının medalları ayrı-ayrılıqda verilmişdir^[4]..

Yer	Ölkə	Qızıl	Gümüş	Bürünc	Toplam
1		5	3	4	12
2		5	3	2	10
3		3	3	2	8
4		2	2	2	6
5		1	1	0	2
6		1	0	0	1
7		0	2	0	2
8		0	1	0	1
		0	1	0	1
		0	1	0	1
11		0	0	2	2
12		0	0	1	1
		0	0	1	1
		0	0	1	1
		0	0	1	1
		0	0	1	1
Cəmi		17	17	17	51

Xarici keçid

• 2014 FIBA Basketball World Cup official website
• 2010 FIBA World Championship official website Arxivləşdirilib 2009-07-19 at the Wayback Machine
• FIBA World Championship History (PDF)
• United States Men's World Championship Team History Arxivləşdirilib 2007-03-11 at the Wayback Machine
• FIBA Basketball World Cup at the Wayback Machine (archived 4 noyabr 1996)

İstinadlar

1. "FIBA World Championship History (pdf)" (PDF). FIBA. 1 January 2007. 28 July 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 7 September 2010.
2. Kennedy, John. "'El Primer Crack' of Argentine Basketball: Oscar Furlong". Society for Irish Latin American Studies. John Kennedy. 12 March 2008. 25 February 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 September 2010.
3. Финального матча на чемпионатах не было, лучшие команды по результатам первого группового этапа выходили в финальный групповой турнир, где в матчах между собой выявляли сильнейшего, в таблице приведены результаты игр 1 и 2 команд по результатам чемпионата, и 3 и 4 соответственно.
4. "Medal Count: FIBA Basketball World Cup". 2013-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-22.