Banks

Banks (Banksın adası, ing. Banks Island) — Kanada Arktik arxipelaqının iri adalarından biri. İnzibati cəhətdən Kanadanı Şimal-Qərb əraziləri vilayətinə daxildir.

Banks adası
ing. Banks Island
Ümumi məlumatlar
Sahəsi	70,028 km²
Uzunluğu	380 km
Eni	290 km
Hündür nöqtəsi	730 m
Əhalisi	122 nəf.
Yerləşməsi
73°00′00″ şm. e. 121°30′00″ q. u.HGYO
Ölkə	Kanada
Vilayət	Şimal-Qərb əraziləri
Arxipelaq	Kanada Arktik arxipelaqı
Akvatoriya	Şimal Buzlu okean
Banks adası
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Ada 1820-ci Vilyam Parri tərəfindən Cozef Banksın şərəfinə adlandırılmışdır. Robert Mak-Klur bölgəni araşdırarkən (1850–1854) adanı xəritəsində "Berinq adası" adlandırmışdır.

Coğrafiya

Kosmosdan görünüş

Ada Viktoriya (ada)sından şərqdə Uels Şahzadəsi (boğaz), materikdən (cənub) Amundsen körfəzi ilə ayrılır. Onun qərb sahillərini Bofort dənizinin suları yuyur. Şimal-şərqdən Mak-Klur boğazı vastəsi ilə Şahzadə Patrik və Melvill adasından ayrılır. Ərazisi 70,028 km² təşkil edir. Adaların dünyada sahəsinə görə sıralamasıda 24-cü yerdə gedir, Kanadanın isə 5-ci adasıdır. Onun uzunluğu 380 km, eni 290 km təşkil edir. Ən hündür nöqtəsi Darem-Hayts (Durham Heights) zirvəsidir ki, onunda hündürlüyü 730 m təşkil edir.

Ən iri çayları : Tomsen, Biq-River və Bernard. Çayları Biq-River və Bernard qərbə Şimal Buzlu okeana, Tomsen isə şimala Mak-Klur boğazına istiqamətlənir. Ən iri buxtaları: de-Sali (cənub-şərqdə), Tisicer (cənub-qərbdə), Bernest və Storkerson (qərbdə). Ucqar nöqtələri: Şahzadə-Alfred burnu (şimal-qərbdə), Kellett burnu (cənub-qərbdə), Lamton burnu (cənubda), Rassel burnu (şərqdə), Rotsli burnu (şimalda).

Flora və fauna

Adada ağaclar bitmir, ən hündür bitki Arktika söyüdüdür ki, onunda hündürlüyü 10 sm yüksək olmur. 1961-ci ildən adada iki qoruq yaradılmışdır. Şimalında Olavik milli parkı yerləşir. Banks adasında Ağ qazlatın dünya üzrə populyasiyasının ⅔ cəmlənmişdir. Burada həmçinin Tundra karibusu, Ağ ayı, köçəri quşlardan Gəzərgi qaratoyuq və Qaranquş kimi canlıları görmək olar.

İlk dəfə məhz burada Ağ ayı ilə Qonur ayının ibriti aşkarlanmışdır.

Əhali

Adanın yeganə daimi yaşayış məntəqəsi Saks-Hardur. Eskimoslar kəndlərini İnhuak adlandıtırlar.

Ədəbiyyat

• Canada. Banks Island, a Natural Area of Canadian Significance. Natural area of Canadian significance. Ottawa: Parks Canada, 1978.
• Cotter, R. C., and J. E. Hines. 2001. "Breeding Biology of Brant on Banks Island, Northwest Territories, Canada". Arctic. 54: 357–366.
• Gajewski, K, R Mott, J Ritchie, and K Hadden. 2000. "Holocene Vegetation History of Banks Island, Northwest Territories, Canada". Canadian Journal of Botany. 78: 430–436.
• Holyoak, D. T. Notes on the Birds of Southwestern Banks Island, Northwest Territories, Canada. Bulletin of the British Ornithologists' Club, Vol.103,No.2, June. 1983.
• Manning, T. H., E. O. Höhn, and A. H. Macpherson. The Birds of Banks Island. 1956.
• Stephens, L. E., L. W. Sobczak, and E. S. Wainwright. Gravity Measurements on Banks Island, N.W.T. Gravity map series, no. 150. Ottawa: Dept. of Energy, Mines and Resources, Earth Physics Branch, 1972.
• Struzik, Ed. 2000. "AND THEN THERE WERE 84,000 — The Return of Musk-Oxen to Canada’s Banks Island in Recent Decades Is Just One Chapter of a Beguiling Arctic Mystery". International Wildlife. 30, no. 1: 28.
• Will, Richard T. Utilization of Banks Island Muskoxen by Nineteenth Century Copper Inuit. [S.l.]: Boreal Institute for Northern Studies, 1983.

Mənbə

• Şimal-Qərb keçidinin tarixi istiqaməti
• Карта Северо-Западного прохода Arxivləşdirilib 2007-03-03 at the Wayback Machine
• Остров Банкс на civilization.ca