Египеталъул президентазул сияхӀ

Халип:Египеталъул сиясат Египеталъул президентасул хъулухъ гӀуцӀун буго 1953 соналъ. Президент ккола Египеталъул пачалихъалъул бетӀерги, Египеталъул яргъидгӀуцӀарал къуватазул тӀадегӀанав бетӀерав цевехъанги. ГьабсагӀат президентлъун вуго ГӀабдульфаттахӀ ас-Сиси, жинца улкаялъе нухмалъи хӀакъикъаталги 2013 соналъул пачалихъияб инкъилабалдаса ва официалго жив 2014 соналъ вищарав.

Египеталъул гьанжесеб президентасулаб штандарт (квегӀиса, 1984–гьанже) ва букӀараб президентасулаб штандарт (квараниса, 1972–1984)

ГӀаммаб информация

Египеталъул тӀоцевесев президентлъун вукӀана МухӀаммад Наджиб, жив 1952 соналъ Египеталда революция гьабурал эркенал офицерзабазул багъа-бачариялъул церехъабазул цояв, ва президентлъиялде лъугьарав 1953 соналъул 18 июналда, Египет жумгьуриятлъун лъазабураб къоялъ. Гьелдаса нахъе президентлъи гьабуна щуго чияс: Джамал ГӀабдуннасирица, Анвар ас-Садатица, ХӀусни Мубаракица, МухӀаммад Мурсица ва ГӀабдульфаттахӀ ас-Сисица. ТӀаде жоялъе, Суфи Абу ТӀалиб президент хӀисабалда хъулухъалда вукӀана Садат чӀваялдаги гьесда хадусев вищиялдаги гьоркьов, ГӀадли Мансур президент хӀисабалда вукӀана 2013 соналъул пачалихъияб инкъилабалда президент Мурси тӀасареххун хадув.

Революциялдаса хадув, 2011 соналъул 11 февралалда^[1] ХӀусни Мубарак хъулухъалдаса гӀодов чӀчӀедал, хъулухъ хутӀун букӀана вакантияблъун, пачалихъалъул бетӀерасул ва хӀукуматалъул бетӀерасул ишал тӀуралев вукӀана яргъидгӀуцӀарал къуватазул тӀадегӀанаб мажлисалъул вакиль, фельмаршал МухӀаммад ХӀусейн Тантави^[2].

МухӀаммад Мурси хъулухъалде лъугьана 2012 соналъул 30 июналъ, 23–24 маялъ ва 16–17 июналъ рукӀарал президентасул рищиязда жив вищун хадув^[3]. Гьев тӀасареххана 2013 соналъул 3 июлалъ Египеталъул яргъидгӀуцӀарал къуватаз, пачалихъияб инкъилабалъул хӀасилалда, гьев тӀасареххияле гӀоло рукӀарал массивиял протестаздаса хадув^[4]. Мурси хисун президент хӀисабалда вачӀана ГӀадли Мансур, Египеталъул ТӀадегӀанаб конституционалияб махӀкамаялъул бетӀер. ГӀадли Мансурица гьа бана ТӀадегӀанаб конституционалияб махӀкамаялда цебе 2013 соналъул 4 июлалда^[5].

ГьабсагӀа вугев президент ас-Сиси хъулухъалде лъугьана 2014 соналъул 8 июлалъ, 26–28 маялда рукӀарал президентасул рищиязда бергьун хадув^[6]. Гьев кӀиабизеги вищана 2018 соналъул 26–28 марталда рукӀарал рищиязда^[7].

Хъулухъккуразул сияхӀ

№	Сурат	ЦӀар (гьави–хвей)	Вищи	Хъулухъалъул заман			Сиясияб партия
				Хъулухъалде лъугьин	Хъулухъ тей	Хъулухъ бараб заман
Египеталъул ГӀараб Жумгьурият (18 июнь,1953 – 22 февраль,1958)
1		МухӀаммад Наджиб محمد نجيب (1901–1984)	—	18 июнь, 1953	14 ноябрь, 1954 (хъулухъалдаса гӀодов чӀчӀана)	1 year, 149 days	Рагъулаб / Эркенлъиялъул митинг
—		Революционияб командирлъиялъул мажлисалъул Вакил: полковник Джамал ГӀабдуннасир جمال عبد الناصر (1918–1970)	—	14 ноябрь, 1954	23 июнь, 1956	1 year, 222 days	Рагъулаб
2		Джамал ГӀабдуннасир جمال عبد الناصر (1918–1970)	1956	23 июнь, 1956	22 февраль, 1958	1 year, 244 days	Миллияб цолъел
Цолъараб ГӀараб Жумгьурият (22 февраль, 1958 – 2 сентябрь, 1971)
2		Джамал ГӀабдуннасир جمال عبد الناصر (1918–1970)	1958 1965	22 февраль,1958	28 сентябрь, 1970 (хвана)	12 years, 218 days	Миллияб цолъел (1962 соналде щвезегӀан)
							ГӀараб социалистияб цолъел
3		Анвар ас-Садат أنور السادات (1918–1981)	–	28 сентябрь,1970	15 октябрь, 1970	17 days	ГӀараб социалистияб цолъел
			1970	15 октябрь, 1970	2 сентябрь, 1971	322 days
Египеталъул ГӀараб Жумгьурият (2 сентябрь, 1971 – гьанжеги)
3		Анвар ас-Садат أنور السادات (1918–1981)	1976	2 сентябрь,1971	6 октябрь, 1981 (чӀвана)	11 years, 8 days	ГӀараб социалистияб цолъел (1978 соналде щвезегӀан)
							Националиябгин демократияб партия
—		Суфи Абу ТӀалиб صوفى أبو طالب (1925–2008) Хъулхъал тӀуралев	—	6 октябрь, 1981	14 октябрь,1981	8 days	Националиябгин демократияб партия
4		ХӀусни Мубарак حسنى مبارك (1928–2020)	1981 1987 1993 1999 2005	14 октябрь,1981	11 февраль, 2011 (хъулухъ тана)	29 years, 120 days	Националиябгин демократияб партия
—		ЯргъидгӀуцӀарал къуватазул тӀадегӀанаб мажлис Вакил:Фельдмаршал МухӀаммад ХӀусейн Тантави محمد حسين طنطاوي (1935-2021)	—	11 февраль, 2011	30 июнь, 2012	1 year, 140 days	Рагъулаб
5		МухӀаммад Мурси محمد مرسي (1951–2019)	2012	30 июнь, 2012	3 июль, 2013 (тӀаса реххана)	1 year, 3 days	Эркенлъиялъул ва гӀадиллъиялъул партия
—		ГӀадли Мансур عدلي منصور (гьавуна 1945) Заманалъ тарав	—	4 июль, 2013	8 июль, 2014	339 days	ЧӀиядавачӀев
6		ГІабдульфаттахІ ас-Сиси عبد الفتاح السيسى (гьавуна 1954)	2014 2018	8 июнь, 2014	ГьабсагӀат вугев[lower-alpha 1]	10 years, 147 days	ЧӀиядавачӀев

Заманмухъ

Балагье гьединго

• Египеталъул пачалихъалъул бутІрузул сияхІ, 1805 соналдаса нахъе Египеталъул пачалихъалъул рукІарал бутІрузул тІубараб сияхІ.
• Египеталъул президент
• Египеталъул президентазул сияхІ хъулухъалъул заманалда рекъон
• Египеталъул вице-президент
• Египеталъул премьер-министр
  • Египеталъул премьер-министерзабазул сияхӀ
• Вакилзабазул мажлисалъул спикер (Египет)
  • Вакилзабазул мажлисалъул спикеразул сияхӀ (Египет)

ХІужжаби

1. ГІабдульфаттахІ ас-Сисил мандат лъугІула 2022 соналъул 8 июналда.

Баянал

Цитатаби

1. McGreal, Chris. Hosni Mubarak resigns – and Egypt celebrates a new dawn, The Guardian (11 February 2011).
2. Egypt Trades Torture Supervisor for 'Mubarak's Poodle'? ABC News, 11 February 2011
3. "Muslim Brotherhood candidate Morsi wins Egyptian presidential election". Fox News.com. Щвей 24 June 2012. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
4. Coup topples Egypt's Morsy; supporters reportedly rounded up - CNN.com. Edition.cnn.com. Retrieved on 14 August 2013.
5. "Adly Mansour Sworn in As Egypt's Interim President". Associated Press. 4 July 2013. Щвей 4 July 2013. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= ва|date= (help)
6. "El-Sisi wins Egypt's presidential race with 96.91%". English.Ahram.org. Ahram Online. Щвей 3 June 2014. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
7. "Abdel-Fattah al-Sisi wins a second term in Egypt". The Economist. 30 March 2018. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)

Иццал

• El-Gawady, Mohamed (1986). Cabinets during period of Revolution.
• Hafez, Salah (2001). Democracy Shock.

Халип:Египет темабазда