ГӀараб хъвай-хъвагӀи
From Wikipedia, the free encyclopedia
ГӀараб хъвай-хъвагӀи ккола гӀараб ва Азиялъулги Африкаялъулги парс, уйгъур, курд, панджаби, синдгьи, балохи, пашто, лур, урду, кашмири, рохинжа, сумали ва мандинка ва цогидалги гӀадал мацӀал хъваялъе хӀалтӀизабулеб хъвай-хъвагӀиялъул система.[1] XV гӀасруялдаса 1928 соналде щвезегӀан гӀараб хъвай-хъвагӀи хӀалтӀизабулаан авар мацӀалъеги (гӀажам). XVӀ гӀасруялде щвезегӀан, гӀараб хъвай-хъвагӀи хӀалтӀизабулаан испан мацӀалда цо-цо текстал хъвазеги. 1928 соналъ реформа гьабизегӀан, гӀараб хъвай-хъвагӀи букӀана турк мацӀалъеги хӀалтӀизабулеб.[2]
ГӀараб хъвай-хъвагӀи | |
---|---|
Тайпа |
Абджад (абугида яги унгояб алифба цо-цо адаптациязда)
|
МацӀал | Ралагье гъоркьегӀан |
Заман |
400 соналдаса нахъе |
Хурхарал системаби | |
Эбелаб система |
Египтиял гьиероглифал
|
Ирсилаб система |
N'Ko алифба ва Гьанифи хъвай-хвагӀи |
ISO 15924 | |
Хъвалеб къагӀида | Кваранидаса квегӀиде |
ISO 15924 |
Arab, 160 |
Юникод | |
Юникодалъул диапазон |
Arabic |
Юникодалъул ранг |
|
ГӀараб хъвай-хъвагӀи буго жиб хӀалтӀизабулел пачалихъазул гӀемерлъиялъул рахъалъ кӀиабилеб бищун хӀалтӀизабулеб хъвай-хъвагӀиялъул система ва лъабабилеб жиб хӀалтӀизабулел гӀадамазул къадаралъул рахъалъ, латин ва син хъвай-хъвагӀабазда хадуб.[3]
ГӀараб хъвай-хъвагӀи гьабула кваранидаса квегӀиде курсив стилалда, жинда жаниб хӀарпал гьезул рагӀиялда жаниб букӀунеб бакӀалде, цебе-хадур ругеб цогидал хӀарпазде балагьун ункъго батӀияб къагӀидаялда хъвалеб. ХӀарпазул кьучӀаб форма хисуларо. ГӀемерисеб, хӀарпаз рихьизарула яги гӀицӀго рагьукъал, яги рагьукъалги цо чанго рагьарабги гьаркьал, гьедилда рекъон гӀараб хъвай-хъвагӀи ккола яги абжадлъун, мисалалъе, гӀараб алипба, яги хӀакъаб алипбалъун, мисалалъе, цӀияб авар гӀажам. Гьеб гуребги, гӀараб хъвай-хъвагӀиялда гьечӀо бетӀерал хӀарпалги.[4]
Байбихьуда, гӀараб хъвай-хъвагӀи тӀоцебесеб иргаялда жаниб хӀалтӀизабулеб букӀана хирияб Къуръаналъул текстал хъвазе. Ислам тӀибитӀигун, гьеб байбихьана хӀалтӀизабизе аслияб алипбалъун цогидал мацӀазе тӀаде цӀиял ишарабиги журан. Цо-цо версиял, мисалалъе курд, уйгъур ва басрияб боснияб рукӀана абугидаллъун яги хӀакъал алипбаяллъун. Гьеб ккола гьединго гӀараб каллиграфиялъул балъалъул аслулъунги.