Вабаъ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Вабаъ — загьаб инфекционияб унти, жиб карантиниял инфекциязде гъорлӀе кколеб, кутакалда захӀматаб гӀаммаб хӀалалда унеб, леталлъиги борхатаб бахиналъул даражаги цӀикӀкӀараб. Гьеб Yersinia pestis бактериялъ баккизабула.[2] Симптомазде гъорлІ уна сири, загІиплъи ва бетІер унти.[1] ГІемерисеб гьаб байбихьула инфекхиналдса цо–анкьго къойидаса.[2] Вабаъалъул буго лъабго батІияб тайпа, гьезул щибалъ зарал гьабула къаркъалаялъул батІи-батІиял бутІабазе ва загьирлъизарула гьезда рекъарал симптомал. Пневмоникияб вабаъалъ зарал гьабула гьуърузе, лІугьинабула хІухьел цІай захІмалъи, хъегІи ва куаранда унти; бубонияб вабаъалъ заралгъинарула лимфатикиял гарцІцІал, гьел гьорозарун; септицемикияб вабаъалъ заралгъинабула би ва рачине бегьула ххамал чІегІерлъиялде ва хвеялде.[2][1]
Вабагъ ☣ | |
---|---|
Цогидал цӀарал | Пестис |
Yersinia pestis 200× кІодо гьабураб ва флюоресцентияб гІужгун. | |
Специаллъи | Инфекционияб унти |
MeSH | D010930 |
Симптомал | Сири, загІиплъи, бетІер унти[1] |
ГӀадатаб байбихьи | 1–7 къо инфекхиналдаса хадуб[2] |
Тайпаби | Бубонияб вабаъ, септицемияб вабаъ, гьуърузул вабагъ[1] |
ГӀилла | Yersinia pestis[2] |
Диагностикияб метод | Лимфатикиял гІарцІцІазда жаниб, бидулІ, ахтуялъулІ бактерий балагьи[2] |
Профилактика | Вабаъалъул вакцина[2] |
Сахлъизаби | Антибиотикал ва supportive care[2] |
Дару | Гентамицин ва флюороквинолон[3] |
Прогноз | ~10% хвеялъул риск (сахълъизабулеб бугони)[4] |
ХӀаллъи | ~600 хвел лъагІалида жаниб[2] |
Классификация | |
УХК-11 | 1B93 |
УХК-10 | A20 |
УХК-10-КМ | A20 и A20.9 |
УХК-9-КМ | Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 294: attempt to call field 'list_ref' (a nil value). |
DiseasesDB | 14226 |
MedlinePlus | 000596 |
eMedicine | med/3381 |
Бубонияб ва септицемикияб вабаъ гІемерисеб тІибитІула чІутІуз хІанчІигун яги инфекхарал хІайваназулгун контакт бугони.[1] Пневмоникияб вабаъ гІемерисеб кьола гІадамазда гьоркьоб гьаваялдасан инфекхарал къатІрабигун.[1] Диагноз лъола лимфатикиял гарцІцІазда, бидулІ яги ахтуялъулІ бактерия балагьиялдалъун.[2]
Жидее цІикІкІараб риск бугел гІадамал вакцинхинаризе бегьула.[2] Пневноминикияб вабаъалъ унтарал сахлъизаризе бегьула профилактикиял дарабаздалъун.[2] Инфекхинаби бугони сахлъизариялъе хІалтІизарула антибиотикал ва кумекалъулаб терапия.[2] ГІемериселъ антибиотиказде гъорлІе уна гентамициналъулги фторхинолоналъулги комбинация.[3] Дару-саба гьабигун хвеялъул риск буго гІага-шагарго 10%, гьеб гьечІони — гІага-шагарго 70%.[4]
ТІолго дунялалда щибаб лъагІалида жаниб регистратула вабаъ унтиялъул 600 вакъигІат.[2] Тарихалда жаниб лъала чанго кІудияб эпидемия багъари, гьезда гьоркьоб бищун машгьураб букІана XIV гІасруялда ЧІегІераб хвел, жиндир хІасилалда 50 миллионалдаса цІикІкІун чи хвараб.[2]