Xhosa o xosa ([ˈkǁʰoːsa]) ye un idioma bantú, una de les once llingües oficiales de Sudáfrica. Ye falada por aproximao 7,9 millones, equivalente al 18% de la población sudafricana.
 isiXhosa | |
|---|---|
| Faláu en |  Sudáfrica |
| Rexón | Provincia Oriental del Cabu, Provincia Occidental del Cabu |
| Falantes | 7,9 millones |
| Familia | Níxer-congu Atlánticu-congu |
| Estatus oficial | |
| Oficial en |  Sudáfrica |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | xh |
| ISO 639-2 | xho |
| ISO 639-3 | xho |
 Estensión del xhosa | |
Como la mayoría de les llingües bantús, el xhosa ye una llingua tonal, esto ye, que la mesma secuencia de consonantes y vocales tien distinta significáu si ta dicha con una entonación ascendiente o descendiente, alta o baxa. Una de les carauterístiques más distintives ye la prominencia de consonantes con clic; la pallabra "xhosa" empieza con un clic.
El xhosa escribir col alfabetu llatín. Úsense tres lletres pa representar los clics básicos: c pa los clics dentales, x pa los llaterales y q pa los post-alveolares (ver tabla de consonantes más embaxo). Los tonos nun s'indiquen na forma escrita.
Alfabetu
Consonantes
| Llabial | Dental / Alveolar |
Postalveolar / Palatal |
Velar | Glotal | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Central | Llateral | ||||||
| Chasquíu | sorda | | [kǀ] c | [kǁ] x | [kǃ] q | |||
| aspirada | [kǀʰ] ch | [kǁʰ] xh | [kǃʰ] qh | ||||
| marmulláu | | [ɡǀʱ] gc | [ɡǁʱ] gx | [ɡǃʱ] gq | ||||
| nasal sonoru | | [ŋǀ] nc | [ŋǁ] nx | [ŋǃ] nq | ||||
| nasal marmulláu | | [ŋǀʱ] ngc | [ŋǁʱ] ngx | [ŋǃʱ] ngq | ||||
| nasal glotalizado | [ŋ̊ǀˀ] nkc | [ŋ̊ǁˀ] nkx | [ŋ̊ǃˀ] nkq | ||||
| Oclusiva | eyectiva | [pʼ] p | [tʼ] t | [tʲʼ] ty | [kʼ] k | ||
| aspirada | [pʰ] ph | [tʰ] th | [tʲʰ] tyh | [kʰ] kh | |||
| marmulláu |
[bʱ] bh |
[dʱ] d | [dʲʱ] dy | [ɡʱ] g | ||||
| implosiva | [ɓ] b | ||||||
| Africada | eyectiva | [ʦʼ] ts | [ʧʼ] tsh | [kxʼ] kr | |||
| aspirada | [ʦʰ] ths | [ʧʰ] thsh | |||||
| marmulláu | | [ʣʱ] dz | [ʤʱ] j | |||||
| Fricativa | sorda |
[f] f |
[s] s | [ɬ] hl | [ʃ] sh | [x] rh | [h] h | |
| marmulláu |
[v̤] v |
[z̤] z | [ɮ̈] dl | [ɣ̈] gr | [ɦ̤] hh | |||
| Nasal | sonoru |
[m] m |
[n] n | [nʲ] ny | [ŋ] n' | |||
| marmulláu |
[m̤] mh |
[n̤] nh | [n̤ʲ] nyh | |||||
| Aproximante | sonoru | | [l] l | [j] y | [w] w | |||
| marmulláu | | [l̤] lh | [j̈] yh | [w̤] wh | ||||
Referencies
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
