Romanín

El romanín^[1] ye una llingua indoeuropea, del grupu indoariu septentrional, tamién ye nomada llingua xitana por ser la fala vernácula d'esta etnia. Por mor de les migraciones de los romá (endonome de los xitanos), dende'l noroeste de la India; la llingua sufrióu munches aportaciones y alteraciones; tando anguaño mui dixebrada. Orixinaria de la zona noroeste de l'antigua India y el centru de Paquistán, arriquecida con pallabres emprestaes de les llingües que se falaben nos países polos que los xitanos foron pasando. Calcúlase que tien más de 1.000 años d'esistencia y anguaño ye falada n'Europa, oeste d'Asia, norte d'África y América.

Romani chib
Faláu en
Faláu en	Hungría, Austria, Bosnia y Herzegovina, Colombia, Finlandia, Alemaña, Kosovu, Montenegru, Macedonia del Norte, Noruega, Polonia, Dinamarca, Rumanía, Serbia, Eslovaquia y Suecia
Númberu de falantes
Falantes Tipu Añu 46 000 000
Datos
Familia	Llingües indoaries centrales
Estáu de vulnerabilidá	3 definitivamente en peligru
Sistema d'escritura	alfabetu llatín, alfabetu cirílicu y devanágari
Códigos
ISO 639-2	rom
ISO 639-3	rom

El númberu de falantes nun ta claru pero paez que sería d'ente 6 y 10 millones; destacando pola so vitalidá y población les variantes vlax (valaca) y balcánica del romanín.

Dellos Estaos pertenecientes al Conseyu d'Europa (organismu qu'axunta a tolos Estaos d'Europa, sacantes Bielorrusia por falta de garantíes democrátiques y Kosovo por ser recién la so independencia y nun tar reconocíu por toos) roblaron el tratáu internacional Carta Europea de les Llingües Minoritaries o Rexonales comprometiéndose a protexer esta llingua.

Nesti tratáu cada Estáu escueye los idiomes a protexer y en qué midida. Los que falen de protexer el romanín son; Alemaña, Austria, Eslovaquia, Eslovenia, Finlandia, Montenegro, Países Baxos, Rumanía, Serbia y Suecia. Queda ensin protexer la llingua en comunidaes d'Albania, Bosnia y Herzegovina, Bulgaria, Croacia, República Checa, España, Estonia, Francia, Grecia, Hungría, Italia, Letonia, Lituania, Macedonia, Moldavia, Noruega, Polonia, Portugal, Reinu Xuníu, Rusia, Suiza, Turquía y Ucraína.

División interna

1. Asiáticu.
2. Armeniu.
3. Européu:
   1. Vlax
   2. Balcánicu
   3. Central
   4. Septentrional

Pola mestura al traviés de los sieglos d'esta llingua, anguaño cada greyu ye sodividíu en variedaes plenas y paravariedaes. La diferencia ta en que nel primer casu ye una variedá propia del romanín (romanín de Gales) y na otra ye que la llingua mayoritaria del país poseye la gramática y la estructura mientras que'l romanín apúrre-y el léxicu, como ye'l casu del caló.

Referencies

1. Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: romanín

Enllaces esternos

• Perampliu estudiu de les llingües romanines n'Europa

• Datos: Q13201